8 წუთი კითხვის
ერევანი, 8 იანვარი, არმენპრესი. სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა „არმენპრესის“ თხოვნით უპასუხა აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის მიერ 7 იანვარს აზერბაიჯანულ ტელეკომპანიებთან მიცემულ ინტერვიუში გაკეთებულ განცხადებებს.
- ბატონო პრემიერ-მინისტრო, აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ადგილობრივი ტელევიზიებისთვის მიცემულ ინტერვიუში აგრესიული განცხადებები გააკეთა სომხეთის რესპუბლიკის მიმართ. როგორ შეაფასებდით ამას?
- როგორც ჩანს, ბაქო ცდილობს რეგიონში ესკალაციის ლეგიტიმაციის ფორმირებას. კეთდება აგრესიული განცხადებები იმ გათვლით, რომ ერევნიდან აგრესიული პასუხები გაიჟღერებს, რაც ბაქოს შესაძლებლობას მისცემს, კიდევ უფრო გაამწვავოს საკუთარი განცხადებები და ეს დააკავშიროს სომხეთის არმიის მხრიდან ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის დარღვევის შესახებ ცრუ ინფორმაციის გავრცელებასთან, რაც რეგიონში ახალი ესკალაციისთვის საფუძვლის შექმნისკენ არის მიმართული. ჩვენ ამ გზას არ გავყვებით და ერთგულნი ვრჩებით მშვიდობის სტრატეგიის. მშვიდობის დღის წესრიგს თანმიმდევრულად განვახორციელებთ. ეს ნიშნავს, რომ გამოვიყენებთ არა აგრესიის, არამედ დიალოგის ენას. ჩვენ გავაგრძელებთ მუშაობას დელიმიტაციის, სამშვიდობო ხელშეკრულების ტექსტის შეთანხმების, „მშვიდობის გზაჯვარედინი“ პროექტის განხორციელების, ჰუმანიტარული საკითხების, მათ შორის დაკარგული პირების ბედის გარკვევაზე.
- აზერბაიჯანის პრეზიდენტი სომხეთს ფაშისტურ სახელმწიფოდ ასახელებს. ესეც იმავე ლოგიკის ნაწილია, რომლის შესახებაც ისაუბრეთ?
- უეჭველად, გამოთვლა არის ის, რომ რეაქცია იქნება „ფაშისტი შენ ხარ“ და ჩემი მიერ აღწერილი ვითარება უფრო გამწვავდება. მაგრამ არსებობს სხვა მიდგომაც: აღვნიშნოთ, რომ აზერბაიჯანში სომხეთის შესახებ ასეთი აღქმა არსებობს და ვცადოთ გავიგოთ, რა არის ამის მიზეზი. მეორეს მხრივ, აშკარაა, რომ სომხეთის რესპუბლიკაშიც არსებობს მსგავსი აღქმა აზერბაიჯანის შესახებ. სწორედ ამგვარმა ორმხრივმა აღქმებმა მიიყვანეს მრავალწლიან კონფლიქტამდე. მაგრამ მშვიდობის სტრატეგია იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ აღვნიშნოთ, რომ აზერბაიჯანში ჩვენზე ასეთი აღქმა არსებობს, ხოლო მათ აღიარონ, რომ სომხეთში მათზე არსებობს მსგავსი შეხედულება. მშვიდობის დღის წესრიგი სწორედ ამ აღქმების განხილვასა და მათი აღმოფხვრისკენ მიმართულია. სამშვიდობო ხელშეკრულების პროექტის შეთანხმებული მუხლების ნაწილი უკვე ხურავს ამგვარი აღქმების ნაწილს, ხოლო მეორე ნაწილი გვაძლევს საშუალებას, ყველა ორმხრივი ნეგატიური აღქმა ორმხრივი დღის წესრიგის ნაწილად ვაქციოთ და მათი გადაჭრა შევძლოთ. დავამატებ, რომ სამშვიდობო ხელშეკრულების შეუთანხმებელი ორი მუხლის მიმართ ჩვენ მოვამზადეთ შემოთავაზებები და ხოლო აზერბაიჯანის მხრიდან დადებითი პასუხის შემთხვევაში ჩვენ მზად ვართ ხელი მოვაწეროთ ხელშეკრულებას.
- აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ისევ ისაუბრა დერეფნის შესახებ და განაცხადა, რომ ის უნდა გაიხსნას და გაიხსნება. რას ნიშნავს ეს?
- სომხეთის რესპუბლიკამ „მშვიდობის გზაჯვარედინის“ პროექტი დააყენა მაგიდაზე და მის განხორციელებას აპირებს. ჩვენი დღის წესრიგში სხვა პროექტი არ არსებობს. „მშვიდობის გზაჯვარედინი“ გულისხმობს რეგიონის ყველა სატრანსპორტო კომუნიკაციის გახსნას, მათ შორის აზერბაიჯანი-აზერბაიჯანის კავშირს სომხეთის ტერიტორიით და სომხეთი-სომხეთის კავშირს აზერბაიჯანის ტერიტორიით. უკვე მქონდა შემთხვევა, გამომეცხადებინა, რომ აზერბაიჯანს ძალიან კონკრეტული წინადადება შევთავაზეთ ერასხი-სადარაქი-ორდუბადი-მეღრი-ზანგელანის რკინიგზის გახსნის თაობაზე. ეს უფრო მეტია, ვიდრე წინადადება; ეს არის კონკრეტულ საკითხებზე კონკრეტული გადაწყვეტა. ახლა ველოდებით აზერბაიჯანის დადებით პასუხს, რის შემდეგაც მიღწეული შეთანხმება დოკუმენტურად დარეგისტრირდება და ჩვენ ჩვენს მონაკვეთებზე მშენებლობას დავიწყებთ.
- რას იტყვით ე.წ. „დასავლეთ აზერბაიჯანის“ შესახებ ალიევის გუშინდელ განცხადებაზე?
- ამ თემაზე ახალი არაფერი თქმულა, რომ ახალი რეაგირება მქონდეს. წინა განცხადებებს „არმენპრესისთვის“ მიცემულ წინა ინტერვიუში უკვე ვუპასუხე. ვადასტურებ ჩემს იმავე პასუხს.
- აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ისევ ისაუბრა სომხეთის რესპუბლიკის შეიარაღებაზე და განაცხადა, რომ ეს მხოლოდ ახალ დაძაბულობას მოიტანს რეგიონში...
- ამ თემაზე უკვე მრავალჯერ გამოვეხმაურე. სომხეთის რესპუბლიკის არმიის რეფორმების დღის წესრიგში არანაირი არალეგიტიმური ელემენტი არ არსებობს. უნდა გავიმეორო, რომ სომხეთის რესპუბლიკა აღიარებს თავისი ყველა მეზობლის, მათ შორის აზერბაიჯანის ტერიტორიულ მთლიანობას და იმავეს, ანუ სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობის მკაფიო და უპირობო აღიარებას, ელოდება აზერბაიჯანისგან. ასევე განვაცხადე, რომ ჩვენ არ ვაპირებთ სამხედრო გზით სომხეთის რესპუბლიკის 200 კვადრატულ კილომეტრზე მეტი ოკუპირებული ტერიტორიის დაბრუნებას, რადგან დემარკაციის პროცესი იძლევა ამ საკითხის მშვიდობიანი, მოლაპარაკებების გზით გადაწყვეტის საშუალებას. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ვერავინ უარყოფს სომხეთის რესპუბლიკის უფლებას ჰქონდეს თავდაცვისუნარიანი არმია. რაც შეეხება შეიარაღების საკითხზე აზერბაიჯანის შეშფოთებას, ჩვენც გვაქვს შეშფოთება აზერბაიჯანის შეიარაღების გამო და მათი შეშფოთებაც მოგვისმენია. სწორედ ამიტომ შევთავაზეთ მათ შეიარაღების ორმხრივი კონტროლის მექანიზმის შექმნა და ველოდებით მათ პასუხს.
- ბოლო დღეებში აზერბაიჯანმა რამდენჯერმე გაავრცელა ინფორმაცია, თითქოს სომხეთის არმიამ დაარღვია ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე, ხოლო სომხეთის თავდაცვის სამინისტრომ უარყო ეს ინფორმაცია და შეხსენება გაუკეთა ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის დარღვევების ერთობლივი გამოძიების მექანიზმის შექმნის წინადადებაზე.
- რა თქმა უნდა, ჩვენი არმიის მხრიდან ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის დარღვევის შესახებ ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. თუმცა, იმისათვის, რომ ასეთი სიტუაციები არ გახდეს რეგულარული დებატების მიზეზი, შევთავაზეთ ერთობლივი მექანიზმის შექმნა, რათა ყოველი შემთხვევა ერთობლივად გამოვიძიოთ და მივაღწიოთ ერთობლივ დასკვნებს. ველოდებით აზერბაიჯანის პასუხს.
- ილჰამ ალიევმა ასევე განაცხადა, რომ საზღვრის დელიმიტაციის კომისიების შემდეგი შეხვედრა იანვარში გაიმართება.
- დიახ, იანვარში შეხვედრა იგეგმება. დარწმუნებული ვარ, რომ 2024 წელს განხორციელებული დელიმიტაციის დადებითი გამოცდილება უნდა განვითარდეს მშვიდ, სამუშაო პირობებში. ჩვენ მზად ვართ ასეთი მუშაობისთვის.