384.12
10 րոպեի ընթերցում
Շվեդիայի խորհրդարանի հայ պատգամավոր Արին Կարապետը կարևոր է համարում Եվրոպական միության հետ հարաբերությունները խորացնելու ուղղությամբ Հայաստանի կատարած քայլերը: Պատգամավորը կարծում է, որ ԵՄ-ի հետ գործընկերության խորացումն ու հետագայում էլ, միգուցե, կազմակերպության անդամ դառնալը Հայաստանի թույլ կտա լուծել տնտեսական ոլորտի մի շարք հարցեր:
Արին Կարապետն, ընդգծելով Հայաստանի տնտեսությունը հզորացնելու առումով ԵՄ անդամության կարևորությունը, այդուհանդերձ, նկատում է, որ այդ անդամակցությունը բավարար չի լինի Հայաստանի անվտանգային հարցերը կարգավորելու համար:
Շվեդահայ պատգամավորը նման տեսակետ է արտահայտել «Արմենպրես»-ին տված հարցազրույցում՝ խոսելով ինչպես Հայաստանի ու Եվրոպական միության միջև հարաբերությունների ընդլայնումից, այնպես էլ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման շուրջ տեղի ունեցող վերջին զարգացումներից:
-Պարոն Կարապետ, Դուք եկել եք Հայաստան՝ մասնակցելու «Երևանյան երկխոսություն» 2025 միջազգային համաժողովին, որն այս տարի առանձնանում է բավականին մեծ քանակությամբ հյուրերով և ավելի ընդգրկուն օրակարգով։ Ինչպե՞ս կբնութագրեք այս տեսակի համաժողովների կարևորությունն ու նշանակությունը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության առումով։
-Կասեմ, որ շատ մեծ նշանակություն ունի, որովհետև հիմա այն մարդիկ, որոնք եկել են այստեղ արտասահմանից, բոլորն ասում են, որ համաժողովը շատ պրոֆեսիոնալ է կազմակերպված։ Կոլեգաներ կան, որոնք եկել են Չեխիայից, Իռլանդիայից, Նորվեգիայից, Ֆինլանդիայից կամ Հնդկաստանից։ Ամբողջ աշխարհից մարդիկ եկել են այստեղ։ Այսպիսի համաժողովներ շատ քիչ կան. օրինակ՝ չեմ կարծում, որ մենք Շվեդիայում կկարողանայինք այսքան պրոֆեսիոնալ ձևով կազմակերպել նման համաժողով։ Այս տեսակի համաժողովները շատ կարևոր են, որովհետև երբ զբաղվում ես միջազգային հարցերով, կապերը շատ կարևոր են, և նման համաժողովներում դու կարող ես նոր կապեր ստեղծել։ Ես ինքս շատ կապեր եմ ստեղծել։ Մենք` հայերս, միշտ սիրում ենք բողոքել, գլուխ գովել, բայց հենց երկրից դուրս ենք գնում չենք կարող միայն հայերին գովաբանել, մյուս ազգերի հետ ևս պիտի լեզու գտնենք, պիտի իրենց մշակույթը հասկանանք, իրենց օրենքները, ավանդույթները ճանաչենք։ Հիմա մարդիկ աշխարհի տարբեր կետերից եկել են Հայաստան, որպեսզի սովորեն մեզ ճանաչել։
-Դուք Շվեդիայի խորհրդարանի անդամ եք. այս համատեքստում ինչպե՞ս կբնութագրեք և կգնահատեք Հայաստան-Շվեդիա միջխորհրդարանական հարաբերությունների ներկա մակարդակը և հետագայում այդ համագործակցության առավել խորացման ու ամրապնդման առումով ի՞նչ հեռանկարներ եք տեսնում։
-Տեսեք, հիմա, երբ պատգամավորի աստիճանով մենք շփվում ենք միմյանց հետ, դա երկարաժամկետ կտրվածքով շատ լավ է։ Հինգ, տասը տարի հետո չգիտենք, միգուցե, ես դեսպան լինեմ կամ Շվեդիայում ինչ-որ նախարար, իսկ դիմացինս՝ ևս նախարար, հետևաբար այդ կապերը շատ կարևոր են, որովհետև այդ ժամանակ կարող ես ուղիղ զանգել այդ մարդուն, կարող ես նոր կոնտակտներ ստեղծել, դա շատ կարևոր է։ Միայն ելույթ ունենալով՝ աշխարհը չես փոխի։ Իսկական քաղաքականությունը կապն է, ինչը ստեղծելու համար մարդկանց ժամանակ է պետք, որպեսզի մարդիկ միմյանց ճանաչեն, վստահեն, միմյանց հետ լեզու գտնեն, տեսնեն՝ արդյոք հետաքրքրությունները համապատասխանում են, թե՝ ոչ: Արդեն յոթ տարի ես Շվեդիայի խորհրդարանում պատգամավոր եմ և առաջին օրվանից փորձել եմ կապեր ստեղծել Հայաստանի խորհրդարանի հետ: Տարբերություն չկա, թե տվյալ անձն իշխանական, թե ընդդիմադիր պատգամավոր է, որովհետև ինձ համար կարևոր է, որ ես կարողանամ բոլորի հետ ինչ-որ ընդհանուր գծեր ունենալ:
-Հայաստանը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, հատկապես նախորդ տարվա ընթացքում բավականին ակտիվ քայլեր ձեռնարկեց դեպի Եվրամիություն: Չմոռանանք, որ Հայաստանի կառավարությունը և Ազգային ժողովը հավանություն տվեցին Հայաստանի` Եվրոպական միությանն անդամակցելու գործընթացի մեկնարկի մասին օրենքին, ինչն արձագանք ստացավ Եվրոպական միությունից: Այս տեսանկյունից ինչպե՞ս կգնահատեք Հայաստանի կառավարության և ընդհանրապես Հայաստանի արտաքին քաղաքականության այս քայլերն ու որքանո՞վ եք հավանական համարում Հայաստանի ու Եվրամիության առավել մերձեցումը։
-Շատ լավ է, որ այդ քայլերը կատարվում են, դրանք շատ կարևոր են: Եվրոպական միություն անդամ դառնալը երկար ճանապարհ է. բարեփոխումներ պետք է արվեն եվրոպական ստանդարտներին համապատասխանելու համար, պետք է տնտեսությունը դիվերսիֆիկացիայի ենթարկվի: Հայաստանը դեպի ծով ելք չունեցող երկիր է, և դա կարևոր է նաև լոգիստիկայի առումով: Որքան էլ հայկական ապրանքները կամ արտադրանքը գրավիչ լինեն կամ ունենան շատ ցածր գին, եթե դրանք չհամապատասխանեն եվրոպական ստանդարտներին, չեն կարող մուտք գործել եվրոպական շուկա: Կասեմ նաև հետևյալը, որ մենք` հայերս իսկապես պետք է Եվրոպական միության հետ դիալոգ ունենանք. մենք չենք խորանում հարցերի մեջ, ընդհանուր առմամբ էմոցիոնալ ենք, մեզ լավ ենք զգում, երբ մեր մասին ինչ-որ լավ հայտարարություն են անում, հետո կարծում ենք` հարցը լուծվել է։ Կարծում եմ, որ մեր մշակույթն ավելի մոտ է Եվրոպային, քան մեր հարևան երկրներին։
Օրինակ՝ կրթության առումով շատ լավ կլինի, որ Հայաստանում մենք կարողանանք գոնե մեկ համալսարան ունենալ, որը եվրոպական ստանդարտներին համապատասխան կլինի, և եվրոպացի ուսանողները սովորելու նպատակով գան Հայաստան:
Շատ կարևոր է, որ Հայաստանը դեպի Եվրոպա գնալու քայլեր է ձեռնարկում: Սակայն Եվրոպայի միություն մտնելով՝ դու քո անվտանգության հարցերը չես լուծի, կկարողանաս լուծել տնտեսական հարցերը՝ կրթության հարցերը, ստանդարտների հետ կապված հարցերը, ճանապարհներ, արտադրանք և այլն, բայց անվտանգություն հարցերն արդեն այլ հարցեր են:
-Խոսելով անվտանգային իրավիճակի մասին, բնականաբար, չենք կարող բաց թողնել իրավիճակը Հարավային Կովկասում։ Վստահ եմ` տեղյակ եք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հայտարարել են խաղաղության համաձայնագրի կետերի շուրջ վերջնական պայմանավորվածության ու բանակցությունների ավարտի մասին, սակայն այն բանից հետո, երբ Հայաստանը հայտարարեց, որ պատրաստ է ստորագրել համաձայնեցված համաձայնագիրը, Ադրբեջանը նորից սկսեց առաջ քաշել նոր նախապայմաններ` կապված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարման, Հայաստանի Սահմանադրության մեջ իբր տարածքային նկրտումներ պարունակող դրույթների հետ կապված: Պարոն Կարապետ, ընդհանուր առմամբ, ո՞րն է Ձեր գնահատականը ստեղծված իրավիճակի շուրջ և որքանո՞վ եք հավանական համարում, որ համաձայնագիրը կստորագրվի մոտ ապագայում։
-Ես չգիտեմ՝ համաձայնագիրը երբ կստորագրվի կամ կստորագրվի՞, թե՞ ոչ, բայց կցանկանայի այլ բանի մասին նշել. այո, անվտանգության հարցը Հայաստանում շատ լուրջ թեմա է, և ես չեմ ուզում թեման փոքրացնել: Կարծում եմ, որ Հայաստանը հիմա հիբրիդային պատերազմի մեջ է: Չեմ կարծում, որ Ադրբեջանին հիմա ձեռնտու է մեկ այլ նոր պատերազմ Հայաստանի հետ: Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը դիկտատոր է, որը իշխանությունը ստացել է իր հորից: Ադրբեջանում իր իշխանությունը պահելու համար նրան պետք էր Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը: Հիմա մենք Լեռնային Ղարաբաղը, ցավոք սրտի, կորցրել ենք, որի հետևանքով 120 հազար արցախցի դուրս է եկել այնտեղից: Հիմա, եթե իրավիճակին ռեալ նայենք, ապա հիմա, օրինակ, եթե Ադրբեջանի համար շատ կարևոր լիներ դեպի Նախիջևան գնացող ճանապարհը, ապա 44-օրյա պատերազմի ժամանակ նա դա կզավթեր, քանի որ այն ժամանակ Հայաստանի զորքը թուլացած վիճակում էր: Հիմա Հայաստանը կարողացել է 44-օրյա պատերազմից հետո նոր զենքեր գնել Հնդկաստանից, Ֆրանսիայից, բանակում բարեփոխումներ է անում, ինչն, այո, դանդաղ է գնում, բայց բանակը նորից ստեղծելը, դրանում բարեփոխումներ անելը շատ բարդ է: Բանակն ամենադժվար ինստիտուտն է։ Շվեդիային, որը զենքի արտադրության հարցում աշխարհում 6-րդ, 7-րդ տեղում է, 5-10 տարի է պետք, որպեսզի զորքերում բարեփոխումներ անի: Շվեդիան արտադրում է զենքի գրեթե բոլոր տեսակները՝ ինքնաթիռներ, սպառազինություն, տանկեր, միայն հակաօդային պաշտպանության համակարգեր չի արտադրում, այն ձեռք է բերում ԱՄՆ-ից: Եթե բանակում բարեփոխումներ անելու համար Շվեդիային 5-10 տարի է պետք, պատկերացրեք Հայաստանին ինչքան ժամանակ է պետք։ Եվ ես կասեի, որ հիմա Հայաստանը ճիշտ քայլեր է կատարում:
Ադրբեջանը հիմա հիբրիդային պատերազմ է վարում, որովհետև պարտք ունի Ռուսաստանին ու Թուրքիային, ու սա մեծ խաղ է, որի մեջտեղում հայտնվել է Հայաստանը: Չգիտեմ, թե ինչ պայմաններ կան, բայց իսկապես կարծում եմ, որ խաղաղություն պետք է։ Եվ նաև ուրախ եմ, որ Հայաստանը ժողովրդավարական երկիր է: