1000х90.jpg (78 KB)

Երևանում՝ 11:07,   29 Մարտ 2024

Ոչինչ մարդուն այնպիսի հաճույք չի պատճառում, որքան գիտական արդյունքի պարգևած էմոցիան. 10 հարց գիտնականին

Ոչինչ մարդուն այնպիսի հաճույք չի պատճառում, որքան գիտական արդյունքի 
պարգևած էմոցիան. 10 հարց գիտնականին

ԵՐԵՎԱՆ, 20 ԱՊՐԻԼԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Հանգամանքների բերումով Երևանի պետական համալսարանի Կենսաբանության ֆակուլտետում հայտնված Անի Պալոյանը բժիշկ դառնալու մանկության երազանքն իրագործեց, երբ արդեն կենսաբանական գիտությունների թեկնածու էր: Մանրէաբան բժշկի մասնագիտությամբ հասցրեց աշխատել COVID-19 համավարակի բռնկման ընթացքում: Ներկայում ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտարտադրական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող է, ընդգրկված է նաև Հայաստանի գիտության և տեխնոլոգիաների հիմնադրամի (FAST) ADVANCE դրամաշնորհային ծրագրում: Եվ ամենակարևորը՝ վերջին շրջանի նրա ամենամեծ զբաղվածությունը նորածին որդու մասին հոգ տանելն է:

Ինչպե՞ս սկսվեց գիտնական դառնալու Ձեր ուղին:

Դեռ մանկուց երազում էի բժիշկ դառնալու մասին, դրա համար էլ համալսարան ընդունվելու համար պարապում էի ֆիզիկա և կենսաբանություն առարկաները: Առաջին հայտով դիմեցի Բժշկական համալսարան, բայց անվճար ընդունվեցի Երևանի պետական համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետ, որտեղ էլ որոշեցի ստանալ բարձրագույն կրթությունս: Առաջին կուրսում լավ չէի սովորում, որովհետև անընդհատ մտածում էի բժիշկ դառնալու մասին, բայց երկրորդ կուրսից, երբ հասկացա, որ հայտնվել եմ այնտեղ, ուր իմ հետաքրքրությունները հնարավոր է բավարարել, սկսեցի լավ սովորել ու գերազանցիկ էի: Դեռ բակալավրիատից ուսումնասիրում էի մանրէաբանություն, մագիստրատուրայում էլ շարունակեցի այդ ուղղությամբ: Մագիստրոսական թեզիս փորձնական աշխատանքները իրականացրել եմ ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտարտադրական կենտրոնի Սպիտակուցային տեխնոլոգիաների լաբորատորիայում, իսկ այնուհետև սկսեցի աշխատել այդ լաբորատորիայում. սկզբում կրտսեր գիտաշխատող էի, հետո աստիճանաբար պաշտոնի բարձրացում ունեցա և ներկայում ավագ գիտաշխատող եմ: 2013 թվականին ստացա գիտությունների թեկնածուի կոչումը, բայց բժիշկ դառնալու միտքն այդպես էլ ինձ հանգիստ չէր տալիս: Թեկնածուականից հետո՝ 2014-2015 թթ., ավարտել եմ նաև Բժշկական համալսարանի օրդինատուրան՝ բժիշկ-մանրէաբան որակավորմամբ: Այս մասնագիտությունս շատ կարճ ժամանակով, բայց կարողացա օգտագործել COVID-19-ի բուռն տարածման ընթացքում, երբ ՊՇՌ թեստավորում  էի իրականացնում Ինֆեկցիոն հիվանդությունների ազգային կենտրոնում:

Եղե՞լ են շրջապատում մարդիկ կամ ընտանիքի անդամները, ովքեր քաջալերել են այս ուղին ընտրելու հարցում, թե՞ դա ավելի շատ Ձեր անձնական որոշումն էր:

Ես հանգամանքների բերումով գնացի պետական համալսարան, հնարավոր է Բժշկական համալսարանում սովորեի ու լրիվ այլ կերպ դասավորվեր իմ գործունեությունը: Անկեղծ ասած՝ ես երբեք չեմ երազել գիտնական դառնալու մասին, ուղղակի այդպես ստացվել է: Եթե խոսեմ այն մարդկանց մասին, ովքեր այս կամ այն կերպ նպաստել են այս որոշման կայացմանը, ապա անպայման պետք է հիշատակեմ իմ գիտական ղեկավարի՝ Արթուր Համբարձումյանի անունը, ով կատարյալ գիտնականի կերպար է ինձ համար: Նա նաև իմ մագիստրոսական թեզի ղեկավարն է եղել։ Այդ ընթացքում ես անընդհատ իրենից ինչ-որ բան էի սովորում (հիմա էլ շարունակում եմ սովորել) և անհամբեր սպասում էի լույսը բացվելուն, որ գնայի լաբորատորիա՝ տեսնելու փորձերից ինչ արդյունքներ եմ ստացել: Նա մեր լաբորատորիայի աշխատակիցներին տալիս է ստեղծագործելու ազատություն ու երբեք իր կարծիքը չի պարտադրում, նույնիսկ եթե մենք սխալ բան ենք ասում, նա համբերատար լսում, հետո բացատրում է, թե ինչու այդպես չի կարող լինել:

Ի՞նչն է Ձեզ ոգեշնչում արթնանալ առավոտյան:

Բալիկիս ծնվելուց հետո, իհարկե, շատ բան է փոխվել. ես ոչ թե ստիպված եմ արթնանում, այլ սիրով, որ կարողանամ պատշաճ հոգ տանել նրա մասին: Իսկ ընդհանրապես նոր օրվա հետ նոր գիտելիք ստանալը, կատարելագործվելն ու այդ ամենից հաճույք ստանալն է, որ մոտիվացնում է արթնանալ առավոտյան:

Ինչպե՞ս կբնորոշեք գիտնականին:

Կարծում եմ՝ առաջին հերթին՝ գիտնականը պետք է լինի անշահախնդիր, որովհետև, երբ մարդն ինչ-որ աշխատանք անելիս շահ է հետապնդում, հնարավոր է դա նրան շեղի ճիշտ ուղուց: Իմ պատկերացրած գիտնականը նվիրված է իր գործին ու շատ համբերատար է, քանի որ միշտ չէ, որ սպասվելիք ու ստացված արդյունքները մեզ գոհացնում են: Ու նաև պետք է անընդհատ փորձել ստեղծագործել, փոխել այս կամ այն պարամետրերը, բայց երբեք չհրաժարվել վերջնական նպատակին հասնելուց, որքան էլ դա երկարատև գործընթաց լինի:

Կհիշե՞ք որևէ շրջադարձային պահ Ձեր կարիերայի կերտման գործում:

Երևի այն պահը, երբ ես հանդիպեցի իմ գիտական ղեկավարին: Այնպես ստացվեց, որ իմ բակալավրի ավարտական աշխատանքի ղեկավարը մահացավ, ու ես ստիպված էի նոր ղեկավար գտնել, ում հանդիպեցի «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտարտադրական կենտրոնում: Եթե նա չլիներ իմ ղեկավարը, դժվար թե ես գիտնական դառնայի, քանի որ ինչպես արդեն նշեցի նա գիտնականի օրինակելի կերպար է ինձ համար:

Ո՞րն է Ձեզ ամենաշատը տպավորած բացահայտումը Ձեր գիտական հետաքրքրությունների շրջանակում:

Ուզում եմ մի դեպքի մասին պատմել, որ ինձ հետ է պատահել: Մինչ օրս այդ երևույթի պատասխանը չեմ գտնում: Մեր լաբորատորիայում մի հետազոտություն էի իրականացնում, որը նախկինում հազարավոր գիտնականների կողմից բարեհաջող անցկացվել էր: Դրա իրականացման համար կա հստակ ընթացակարգ, բայց ես ինչքան չարչարվում էի, երևի վեցից յոթ ամիս, այդ փորձն ինձ մոտ ձախողվում էր, չէի ստանում անհրաժեշտ արդյունքը: Մտածեցի, որ միակ ելքն արտասահմանյան համագործակցություն գտնելն ու դրսում այդ պրոցեսն իրականացնելն է: Երկար դեգերումներից հետո Նյուքասլի համալսարանից պրոֆեսոր Ջոնը համաձայնեց ինձ ընդունել իր լաբորատորիայում: Եվ որպեսզի ի վերջո հասկանամ, թե ինչն էր պատճառը, որ իմ փորձերը չէին ստացվում, բոլոր նյութերը, որոնք իմ լաբորատորիայում էի օգտագործում, հետս վերցրեցի ու գնացի: Հենց առաջին փորձից ստացա դրական արդյունք: Միակ բանը, որ հետս չէի տարել թորած ջուրն էր (փորձերի ընթացքում թորած ջուր ենք օգտագործում): Մտածեցի, որ հավանաբար այդ ջրի պատճառով էր, բայց հետագայում մեր լաբորատորիայի թորած ջրով բազմաթիվ նմանատիպ փորձեր իրականացրեցինք, գեներ կլոնավորեցինք, այսինքն՝ խնդիրը նաև մեր թորած ջրի մեջ չէր: Մեկ-մեկ մտածում եմ՝ գուցե ճակատագրի մատն էր խառը, որ գնամ, հայտնվեմ այնտեղ ու շատ լավ համագործակցություն կառուցեմ արտասահմանցի իմ գործընկերների հետ:

Կա՞ն գիտնականներ, ում աշխատանքը Ձեզ համար ուղենշային է, ոգեշնչում է Ձեզ:

Իհարկե, կան տարբեր գիտնականներ թե արտասահմանից, թե Հայաստանից՝ նաև մեր կենտրոնում աշխատող, բայց երևի ես կցանկանայի նշել պրոֆեսոր Անդրանիկյանին, ով Համբուրգի տեխնոլոգիական համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր է: Ես նրա նման մոտիվացված գիտնական երևի շատ քիչ եմ հանդիպել: Ներկայում նա ADVANCE դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակում մեր խումբն է ղեկավարում: Յուրաքանչյուր հանդիպման ժամանակ դրական լիցքեր ու մեծ ծավալի ինֆորմացիա ենք ստանում նրանից:

Կխնդրեմ կիսվեք նաև ADVANCE-ին մասնակցության Ձեր փորձառությամբ:

Գիտական խմբում ընդգրկված են տարբեր հետաքրքրությունների տեր հետազոտողներ, բայց ծրագիրը համախմբել է մեզ բոլորիս մեկ ընդհանուր նախագծի շուրջ՝ ուղղված շրջանաձև կենսատնտեսության գաղափարի իրացմանը: Մեր խումբն ուսումնասիրում է այն հնարավորությունը, որ արտադրական թափոնները վերամշակվեն ու օգտակար նյութերի տեսքով կրկին մտնեն շրջանառության մեջ: Մեր ղեկավարը շատ մեծ փորձ ունի այդ բնագավառում, ներկայում մենք աշխատում ենք պանրի, գինու և գարեջրի արտադրությունից ստացվող թափոնների վերամշակման ուղղությամբ: Սկսել ենք պանրի շիճուկի մշակումից, նպատակ ունենալով այն ծառայեցնել որպես սննդամիջավայր միկրօրգանիզմների կուլտիվացման համար: Կարող եմ ասել, որ հետաքրքիր արդյունքներ ենք ստացել: Այս պահին պատրաստում ենք հոդված, բոլորս աշխատում ենք մեր ստացած արդյունքները թղթին հանձնելու վրա: Բացի դրանից՝ մտածում ենք, որ կարելի է նաև արտոնագրի հայտ պատրաստել։ Մեր ստացած արդյունքները կարող են ներդրվել պանրի արտադրության արդյունքում ստացվող թափոնի՝ շիճուկի վերամշակման համար:

Ի՞նչ կասեիք այն երեխային, ով ցանկանում է դառնալ գիտնական:

Կասեմ, որ շատ ճիշտ որոշում է կայացրել, որովհետև ոչ մի բան մարդուն այնպիսի հաճույք չի պատճառում, որքան գիտական լավ արդյունքի պարգևած էմոցիան: Պետք է երեխաներին դեռ մանկուց գիտությամբ զբաղվելու մասնակիցը դարձնել, որպեսզի շարժենք նրանց հետաքրքրությունը: Եղբորս դուստրը մեծանում է բժիշկների ընտանիքում ու, ինչպես միշտ է լինում, նա ևս ուզում է բժիշկ դառնալ: Մի օր նրան հյուրընկալեցի մեր լաբորատորիայում, տարբեր լուծույթներով փորձեր էր անում, գույներ, գազեր, պղպջակներ էր ստանում: Հետո, երբ հարցնում էինք՝ «ի՞նչ ես դառնալու», ասում էր՝ «գիտնական-բժիշկ»: Արտասահմանում լաբորատորիաներն ունեն առնվազն մեկ ապակե պատ, որը թույլ է տալիս այստեղ էքսկուրսիայի եկած դպրոցականներին հետևել փորձերի ընթացքին: Նրանց հրճվանքն այդ ամենի նկատմամբ անչափ տպավորիչ է: Կուզեի, որ նույն փորձը մեր երկրում կիրառվեր ու գիտությունը երեխաների համար գրավիչ դառնար:

Ո՞րն է որպես գիտնականի Ձեր երազանքը:  

Կարելի է ասել ոչ թե երազանք է, այլ նպատակ, որ ունենանք այնպիսի կահավորված լաբորատորիա, որը տեսել եմ մի շարք զարգացած երկրներում՝ Անգլիայում, Գերմանիայում, Իտալիայում և այլն: Ցանկանում եմ թե տեխնիկական, թե գիտական ներուժի առումով ձևավորել այնպիսի թիմ, որը համախմբված կաշխատի մեկ նպատակի շուրջ և պետությանն անհրաժեշտ պատվերները տեղում կիրականացնի: Որպես արդյունք կունենանք ֆերմենտների հավաքածու, որը կծառայի մեր Հանրապետությանը, ու այլևս կարիք չի լինի այն ներկրել արտասահմանից:

 

«10 հարց գիտնականին» շարքի նախորդ նյութերը՝ ստորև՝

 

Արցախի տաք աղբյուրներից հայտնաբերված Anoxybacillus karvacharensis մանրէի պատմությունը որպես ոգեշնչման աղբյուր. Դիանա Ղևոնդյան

 

Քսան տարի առաջ ԱՄՆ-ի լաբորատորիայում ինձ զգում էի ինչպես ֆիլմում. Աննա Փոլադյան

 

Գիտությունը հաղթեց բոլոր գործերին, որովհետև հեռանկարային է. Սարգիս Աղայան

 

Աշխարհը փոխելու ամենահեշտ ուղին գիտությամբ զբաղվելն է. Սոնա Հունանյան

 


Բաժանորդագրվեք մեր ալիքին Telegram-ում






youtube

AIM banner Website Ad Banner.jpg (235 KB)

Բոլոր նորությունները    


Digital-Card---250x295.jpg (26 KB)

12.png (9 KB)

Գործակալության մասին

Հասցե՝ Հայաստան, 0002, Երեւան, Սարյան փող 22, Արմենպրես
Հեռ.՝ +374 11 539818
Էլ-փոստ՝ [email protected]