Հայրենական մեծ պատերազմում ընկածների հուշարձանները մեր սրբություններն են. Հովիկ Աբրահամյան (ամբողջական տարբերակ)

ԵՐԵՎԱՆ, 25 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: ՀՀ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը ՏԱՍՍ-ի թղթակցին տված հարցազրույցում պատմել է, թե ինչպես է Հայաստանը պատրաստվում տոնել Հայրենական մեծ պատերազմում խորհրդային ժողովրդի տարած Հաղթանակի 70-ամյակը:

-Հովիկ Արգամի, խնդրում եմ պատմեք՝ Հայաստանում ի՞նչ միջոցառումներ են ծրագրված Մեծ հաղթանակի հոբելյանի առթիվ:

-Հաղթանակի եւ խաղաղության օրը՝ Մայիսի 9-ը, պետական տոներից մեկն է մեր հանրապետության օրացույցում: Դա նաեւ նշանակալի ամսաթիվ է հայ ժողովրդի պատմության մեջ, որը հոգեհարազատ է մեզանից յուրաքանչյուրին: Հայերը ԽՍՀՄ-ի մյուս ժողովուրդների ներկայացուցիչների հետ ուս ուսի տված մասնակցել են ֆաշիզմի դեմ հերոսական ճակատամարտին, իրենց արժանի ավանդը ներդրել Հաղթանակի հասնելու գործում:Հայրենական մեծ պատերազմի ռազմաճակատներում կռվել են հայ ժողովրդի 600 հազար որդիներ: Կազմավորվել են 6 հայկական ազգային դիվիզիաներ, որոնք փառապանծ մարտական ուղի են անցել Կովկասի նախալեռներից մինչեւ Բեռլին: Ցուցաբերած արիության ու խիզախության համար Հայաստանի հարյուրից ավելի ներկայացուցիչներ արժանացել են Խորհրդային Միության հերոսի կոչման, իսկ խիզախ օդաչու Նելսոն Ստեփանյանը (1913-1944) եւ Խորհրդային Միության մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը (1897-1982) այդ բարձրագույն կոչմանն արժանացել են կրկնակի: 27 մարդ դարձել Է Փառքի շքանշանի լրիվ ասպետ:Մենք իրավամբ հպարտանում ենք նաեւ Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ Հովհաննես Իսակովի (1894-1967), զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ Համազասպ Բաբաջանյանի (1906-1977), ավիացիայի մարշալ Սերգեյ Խուդյակովի (իսկական անունը՝ Արմենակ Խանփերյանց, 1902-1950), մեր հայրենակիցների թվից գրեթե 80 գեներալների ու ծովակալների մարտական փառավոր վաստակով: Նրանց թվում են՝ օդաչուներ, հրետանավորներ, զինագործներ, շինարարներ, հետախույզներ, հակահետախույզներ, բժիշկներ, ռազմական այլ մասնագիտությունների ներկայացուցիչներ: Հայերն արիաբար մարտնչել են պարտիզանական ջոկատներում, հակահիտլերյան կոալիցիայի գծով դաշնակիցների բանակներում:Հաղթանակի գործում հսկայական ավանդ են ներդրել թիկունքի աշխատավորները՝ արդյունաբերական ձեռնարկությունների բանվորները եւ գյուղատնտեսության աշխատողները, Հայաստանի մտավորականության ներկայացուցիչները: Բավական է հիշել, որ պատերազմի դաժան տարում՝ 1943 թվականի նոյեմբերին, Երեւանում հիմնադրվեց հանրապետության Գիտությունների ակադեմիան:

-Հայ ժողովուրդն ինչպես և Խորհրդային միության մյուս ժողովուրդները պատերազմի տարիներին կրել է բազմաթիվ զոհեր, սակայն մենք բոլորս գոյատևեցինք ու հաղթեցինք:

-Սա տոն է, ինչպես հնչում է հայտնի երգում, արցունքներն աչքերին. քանի որ շուրջ շուրջ 300 հազար մարդ ճակատից չի վերադարձել Հայաստան: Պատերազմի դաժան կրակը գործնականում այրել է յուրաքանչյուր հայ ընտանիքի, որում էլ չսպասեցին ամուսնու, հոր, որդու, եղբոր վերադարձին: Օրերս իմ գլխավորությամբ կազմավորվել է Հայրենական մեծ պատերազմում գերմանական ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակի 70-ամյակի հոբելյանական հանձնաժողովը: Հանձնաժողովը մշակում է տոնական միջոցառումների ծրագիր:Իհարկե, մեր բոլոր միջոցառումների կենտրոնում կլինի պատերազմի վետերանը՝ ռազմիկը, ով անցել է կրակի միջով թշնամու դեմ արյունալի մարտում, վիրավորվել և վնասվածքներ ստացել, սակայն վերապրել, կանգնել մեր պատմության բոլոր աղետների առջև: Չենք կարող կանգնեցնել ժամանակը. այսօր վետերանների տարիքը փոքր չէ, ամենաերիտասարդ վետերանի տարիքն այս տարի կբոլորի 90-ը և նրանք հատուկ հոգատարության, ուշադրության և աջակցության կարիք ունեն: Մայիսի 9-ին Հայաստանի ողջ ղեկավարության և հասարակության, Զինված ուժերի ներկայացուցիչների և ուժային այլ կառույցների, ողջ դիվանագիտական կորպուսի հետ կայցելենք Երևանի «Հաղթանակե զբոսայգի, ուր տարբեր տարիքի մարդիկ ծաղկեպսակներով և ծաղիկներով անշեղորն անցնում են արդեն 7 տասնյակ տարի: Այնտեղ Անհայտ զինվորի շիրիմին այրվում է Հավերժական կրակը: Անհայտ զինվորի աճյունը տեղափոխվել է Մալգոբեկ քաղաքի եղբայրական գերամանատնից և վերահուղարկավորել 45 տարի առաջ՝ 1970 թվականի մայիսի 9-ին: Հենց Մալգոբեկում է 1942 թվականի հոկտեմբերի 17-ին արյունալի մարտերում ստացել մարտական մկրտություն Կարմիր Բանակի 89-րդ Հայկական հետևակային դիվիզիոնը, որը 1943 թվականի հունվարի 1-ին ազատագրել է այդ քաղաքը, իսկ հետագայում ստացել Թամանյան անունը:

-Հայաստանում և՛ պետությունը, և՛ ժողովուրդը ակնածանքով են վերբերվում զոհված ազատամարտիկների հիշատակին…

-Գործնականորեն Հայաստանի յուրաքանչյուր գյուղում, էլ չասած քաղաքների մասին, կանգնեցված են Հայրենական մեծ պատերազմի զոհերին նվիրված հուշարձաններ, որոնք, պետք է նշեմ, որ Կառավարության որոշմամբ ընդգրկված են պատմական և մշակութային հուշարձանների պետական ցանկում և պահպանվում են պետության կողմից: Դրանք մեր սրբավայրերն են, որոնց նկատմամբ վերաբերմունքը, անկախ ժամանակից, հարգալից: Հոբելյանի կապակցությամբ անցկացվելու են համերգներ, ցուցադրություններ, պոեզիայի և հիշատակի երեկոներ, պատերազմի վերաբերյալ ֆիլմերի դիտումներ, հեռուստահողորդումներ: Ինչպես Հաղթանակի յուրաքանչյուր տարեդարձի, այս տարի ևս Հայփոստը մարելու է խորհրդանշական նամականիշեր: Պատերազմի վերտերանների և տարեց անձանց խնամքը մշտապես գտնվում է Հայաստանի կառավարության ուշադրության ներքո, և բնականաբար, ոչ միայն հոբելյանական տարիներին:

-Արդյո՞ք նախատեսվում է հիշատակի միջոցառումներ անցկացնել երիտասարդների, դպրոցականների համար:

- Մեծ հաղթանակի հոբելյանը լավ առիթ է ժամանակակից երիտասարդ սերնդին պատմելու իրենց նախնիների ռազմական սխրանքների, Ֆաշիզմի տապալման և այդ «դարչնագույն ժանտախտիցե Եվրոպայի ազատագրման գործում նրանց պապերի ունեցած ներդրման մասին: Ուստի Հայաստանի դպրոցներում և բուհերում, Հայկական բանակի զորամասերում կանցկացվեն «Սխրանքի և հիշատակի դասերե, հանդիպումներ տեղի կունենան վետերանների հետ, որոնց ընթացքում կներկայացվի Մեծ հաղթանակի պատմական նշանակության, դրան հասնելու գործում ԽՍՀՄ ժողովուրդների վաստակի, զինվորների դժվար ապրուստի մասին:

Այս տարի հայ ժողովուրդը ոգեկոչում է 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը, որի զոհն է դարձել 1.5 մլն մարդ: Հայաստանի արտաքին քաղաքականության գերակայություններից է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը և դատապարտումը: Մենք կարծում ենք, և այդ մասին մի քանի անգամ նշել է մեր երկրի Նախագահը, որ հնարավոր կլիներ խուսափել 20-րդ դարի շատ ցեղասպանություններից և Հոլոքոստից, եթե ժամանակին դատապարտված լիներ Օսմանյան Թուրքիայում հայերի ցեղասպանությունը: Ցանականում եմ հիշեցնել, որ 1939 թվականին իր գեներալներին Լեհաստանի գրավմանն ուղարկելիս Հիտլերն ասել է. «Առանց խնայելու սպանե'ք տղամարդկանց, կանանց և երեխաներին, մի' անհանգստացեք հետևանքների մասին: Ո՞վ է այսօր հիշում հայերի կոտորածների մասինե: Այդ հրեշավոր մեջբերումը նշվել է Ֆաշիստական Գերմանիայի նախկին ղեկավարների դեմ իրականացվող Նյուրնբերգի միջազգային դատավարության ժամանակ:

-Հայաստանի կառավարությունը ի՞նչ է պատրաստվում անել Հայրենական մեծ պատերազմի վետերանների համար հաղթանակի 70-ամյա հոբելյանի նախաշեմին:

-Մենք անվարձահատույց պարտական ենք մեր վետերաններին, մեր ավագ սերնդին, և ինչ էլ անենք նրանց համար, քիչ կլինի: Իհարկե, մենք փորձում ենք նրանց կոնկրետ օգնություն ցուցաբերել: Չնայած բյուջետային սահմանափակ հնարավորություններին` մենք անում ենք ամեն ինչ, որ օգնենք նրանց: Դա վերաբերում է ինչպես նրանց սոցիալական ապահովությանը, այնպես էլ առողջապահական հարցերին:

Հարցազրույցը` Տիգրան Լիլոյանի (Երևան, ՏԱՍՍ)