ՇՀԿ-ին Հայաստանի անդամակցելու դեպքում կառույցի ներսում տարածաշրջանային համագործակցության շրջանակն էլ ավելի կընդլայնվի. Մեհդի Սոբհանի
9 րոպեի ընթերցում
Այսօր Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունը (ՇՀԿ) հանդես է գալիս որպես դինամիկ ուժ միջազգային հարթակում, որը գնում է դեպի ապագա, որտեղ բարգավաճ տնտեսությունը, կայուն անվտանգությունը և ավելի խորը մշակութային կապերը կազմում են անդամ երկրների միջև համագործակցության հիմքը:
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ այդ կարծիքը հայտնեց ՀՀ-ում Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեհդի Սոբհանին։ Նա նույնպես մասնակցեց ԵՊՀ-ում Չինաստանի դեսպանության կողմից կազմակերպված «Շանհայի ոգու խթանում. Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունը գործողության մեջ» թեմայով սեմինարին:
«Շանհայի ոգին, որը ծնվել է այս կազմակերպության ստեղծմամբ 2001 թվականին, պարզապես կարգախոս կամ գաղափար չէ. այն ներկայացնում է փոխադարձ վստահության, ազգային ինքնիշխանության նկատմամբ հարգանքի և խաղաղության և առաջընթացի համար համագործակցելու հավաքական ցանկության հիմքը: Այս կազմակերպության ստեղծումը քայլ է դեպի բազմակողմանիություն և միակողմանի կարգերից անցում դեպի բազմակողմ կառույց միջազգային ասպարեզում և տարածաշրջանային համագործակցության ասպարեզում»,- ասաց Սոբհանին։
Նա հավելեց, որ միջազգային միջանցքները և տրանսպորտային ուղիները կարևոր դեր են խաղում ՇՀԿ-ի տնտեսական և ենթակառուցվածքային համագործակցության ամրապնդման գործում։ Սոբհանիի խոսքով՝ «Հյուսիս-Հարավ» միջանցքը, որն անցնում է Հնդկաստանից դեպի Ռուսաստան և Իրանի տարածքով դեպի Սև ծով, օգնում է նվազեցնել տարանցման ժամանակներն ու ծախսերը՝ տարածաշրջանը դարձնելով Ասիայի և Եվրոպայի միջև առևտրի կարևոր հանգույց: Դիվանագետի պնդմամբ՝ Արևելք-Արևմուտք առանցքը նույնպես կազմակերպության անդամ երկրների միջև հեշտացնում է առևտրային փոխանակումները և կապում խոշոր շուկաները։
«Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը Հյուսիս-Հարավ և Արևելք-Արևմուտք միջանցքները կապող կենտրոնական օղակն է: Այս ռազմավարական ենթակառուցվածքների ամրապնդմանն ուղղված ջանքերը նպաստում են ոչ միայն տարածաշրջանի տնտեսական զարգացմանը, այլև անդամ երկրների աշխարհաքաղաքական նշանակության բարձրացմանը։ Տնտեսությունը, մասնավորապես գիտելիքի և նորագույն տեխնոլոգիաների վրա հիմնված տնտեսությունը ՇՀԿ-ի առանցքային հենասյուներից է անդամ երկրների միջև տնտեսական համագործակցության ամրապնդման և նոր տեխնոլոգիաների խթանման շրջանակներում, ինչը նպաստում է մասնակիցների տնտեսական աճին և զարգացմանը։ Տարածաշրջանը, որտեղ մենք գտնվում ենք, շնորհիվ իր բնական ռեսուրսների, մարդկային ներուժի և աշխարհաքաղաքական դիրքի, հսկայական ներուժ ունի՝ դառնալու աշխարհի տնտեսական կենտրոններից մեկը»,- ասաց Սոբհանին։
Ըստ նրա՝ ՇՀԿ անդամ երկրների աջակցությունը տարածաշրջանային տնտեսական համագործակցության զարգացմանը ցույց է տալիս նրանց հաստատակամությունը՝ զարգացնելու ենթակառուցվածքները, մեծացնելու ապրանքաշրջանառությունը և ստեղծելու նոր տնտեսական հնարավորություններ։ Դեսպանի կարծիքով՝ առաջ շարժվելն, այնուամենայնիվ, չի սահմանափակվում խոշոր նախագծերով:
«Մենք պետք է ձգտենք աջակցել ՓՄՁ-ներին, տեխնոլոգիաների փոխանակմանը և կայուն զարգացմանը՝ ապահովելու համար, որ տնտեսական աճը ձեռնտու լինի տարածաշրջանում բոլորին: Անվտանգությունը կայունության և առաջընթացի հիմքն է Տնտեսությունից բացի, անվտանգությունը ՇՀԿ-ի առանցքային խնդիրներից է և ընդգրկում է բոլոր ասպեկտները՝ ցանկացած սպառնալիքին դիմակայելու համար: Առկա սպառնալիքների, հատկապես միջազգային համակարգում միակողմանիության հետ կապված ռիսկերի գլոբալ ըմբռնումը կարևոր է այս մարտահրավերներին դիմակայելու համար: Ժամանակակից աշխարհում, որտեղ այնպիսի սպառնալիքները, ինչպիսիք են ահաբեկչությունը, ծայրահեղականությունը, միջազգային կազմակերպված հանցավորությունը, թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառությունը և կիբեռհարձակումները, սահմաններ չեն հարգում, ուստի դրանց հակազդելու ճանապարհին հավաքական համագործակցությունն առավել քան երբևէ անհրաժեշտ է: Շանհայի ոգին մեզ հիշեցնում է, որ մեկ երկրի անվտանգությունը կախված է իր հարևանների անվտանգությունից»,- մանրամասնեց ՀՀ-ում Իրանի դեսպանը։
ՇՀԿ-ն այնպիսի մեխանիզմների միջոցով, ինչպիսին է Տարածաշրջանային հակաահաբեկչական կառույցը, զգալի առաջընթաց է գրանցել այդ սպառնալիքների դեմ պայքարում: Այնուամենայնիվ, անհրաժեշտ են տեղեկատվության փոխանակման ավելացում, համատեղ վարժանքներ և քաղաքականության համակարգում՝ մնացած մարտահրավերները հաղթահարելու համար:
«Պահպանելով հարգանքը յուրաքանչյուր երկրի ինքնիշխանության նկատմամբ՝ մենք պետք է ապահովենք տարածաշրջանային անվտանգությունն այնպես, որ ոչ մի ազգ իր համար վտանգ չզգա, և բոլորը կարողանան զարգանալ խաղաղ պայմաններում։ Մշակույթը նույնպես համերաշխության և փոխըմբռնման կամուրջ է։ Շանհայի ոգու տարբերակիչ առանձնահատկությունը մշակութային բազմազանությունը հարգելու և մարդկային կապերն ու շփումներն ամրապնդելու շեշտադրումն է: Մեր տարածաշրջանն իր հարուստ պատմությամբ և հին քաղաքակրթություններով մշակույթների, լեզուների և ավանդույթների գանձարան է»,- նշեց դիվանագետը։
Նրա դիտարկմամբ՝ ՇՀԿ-ն բացառիկ հնարավորություն է ընձեռում այդ բազմազանությունը միավորող ուժի վերածելու համար: Համատեղ մշակութային միջոցառումների, ուսանողների փոխանակումների և գեղարվեստական նախագծերի անցկացումը կարող է խորացնել ժողովուրդների միջև փոխըմբռնումը։
«Երբ մեր երիտասարդները ծանոթանում են միմյանց պատմությանն ու արժեքներին, դրվում են երկարամյա բարեկամության և համագործակցության հիմքերը: Շանհայի ոգին մեզ սովորեցնում է, որ մշակույթը ոչ միայն ժառանգություն է, այլև ընդհանուր ապագա կառուցելու գործիք: Պահպանել Շանհայի ոգին՝ նշանակում է հավատարիմ մնալ այնպիսի հիմնական սկզբունքներին, ինչպիսիք են ռեգիոնալիզմը, տրանսպորտը, տնտեսագիտությունը, տեխնոլոգիան, անվտանգությունը, մշակույթը և մարդկանց միջև շփումները: Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունը առաջ է շարժվում. շարժում, որը օգուտ կբերի ոչ միայն անդամ երկրներին, այլ ողջ համաշխարհային հանրությանը: Մենք ապրում ենք մի աշխարհում, որտեղ բազմակողմ համագործակցությունն այլևս ընտրություն չէ, այլ անհրաժեշտություն»,- հավաստիացրեց Սոբհանին։
Նրա կարծիքով՝ ՇՀԿ-ի մասնակիցների շրջանակի ընդլայնումը վկայում է միջազգային ասպարեզում այս կազմակերպության աճող գրավչության և կարևորության մասին, ուստի նոր անդամների միանալը և տարածաշրջանի այլ երկրների անդամակցելու շահագրգռվածությունը կամրապնդեն կազմակերպության հզորությունն ու ազդեցությունը տարածաշրջանում և աշխարհում։
«Հուսով ենք, որ նոր անդամների, այդ թվում՝ բարեկամ և հարևան երկրների, ինչպիսին է Հայաստանը, միանալով, Շանհայի ներսում տարածաշրջանային համագործակցության շրջանակն էլ ավելի կընդլայնվի։ Այս ընդլայնումը ոչ միայն կբարձրացնի կազմակերպության մշակութային և տնտեսական բազմազանությունը, այլև կընդլայնի համագործակցության հնարավորություններն անվտանգության, առևտրի և ենթակառուցվածքների ոլորտներում: Նոր անդամների ավելացմամբ Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունը կդառնա գլոբալ մարտահրավերներին դիմակայելու և ընդհանուր նպատակներ առաջ տանելու ավելի ընդգրկուն հարթակ, և նրա դերը բազմակողմ աշխարհակարգի ձևավորման գործում ավելի ակնառու կդառնա»,- նշեց Սոբհանին:
Հիմնվելով Շանհայի ոգու սկզբունքների վրա՝ վստահություն, հավասարություն և փոխադարձ հարգանք, դեսպանը կոչ արեց ամրապնդել կառույցը և ցույց տալ, որ ՇՀԿ-ն կարող է դառնալ 21-րդ դարում հաջող համագործակցության օրինակ։
