სომხეთის რესპუბლიკის საგარეო დაზვერვის სამსახური აზერბაიჯანის მხრიდან სომხეთის წინააღმდეგ ფართომასშტაბიანი სამხედრო შეტევის ალბათობას მაღალად არ აფასებს

სომხეთის რესპუბლიკის საგარეო დაზვერვის სამსახური სხვადასხვა ფაქტების, ინფორმაციისა და მოვლენების ანალიზის საფუძველზე, 23 იანვრის მდგომარეობით, აზერბაიჯანის მხრიდან სომხეთის წინააღმდეგ ფართომასშტაბიანი სამხედრო შეტევის ალბათობას მაღალად არ აფასებს.

ამის შესახებ აღნიშნულია სამსახურის 2025 წლის ანგარიშში სომხეთის საგარეო რისკების შესახებ, რომელიც ექსკლუზიურ პრინციპზე დაყრდნობით გამოაქვეყნა „არმენპრესმა“ სომხურ და ინგლისურ ენებზე.

„2024 წელი გამოირჩეოდა ორმხრივი მაღალი დონის შეხვედრების, კომუნიკაციების და წერილობითი ურთიერთობების ინტენსიურობით, რომელიც ძირითადად შეეხებოდა ურთიერთობების ნორმალიზაციას, მშვიდობის ხელშეკრულების ტექსტის შეთანხმებას, საზღვრის დელიმიტაციას და დემარკაციას, ინფრასტრუქტურების განბლოკვას, ჰუმანიტარულ და სხვა საკითხებს“, - აღნიშნულია ანგარიშში.

სამსახური დიდი ალბათობით მიიჩნევს, რომ 2025 წელს სომხეთ-აზერბაიჯანის სხვადასხვა საკითხებზე მოლაპარაკებების ორმხრივი ფორმატები დარჩება აქამდე გამოცდილ ფორმატებთან შედარებით უფრო ეფექტური.

„სხვადასხვა ფაქტების, ინფორმაციისა და მოვლენების ანალიზის საფუძველზე, ამ ანგარიშის გამოქვეყნების დროისთვის აზერბაიჯანის მხრიდან სომხეთის წინააღმდეგ ფართომასშტაბიანი სამხედრო შეტევის ალბათობას მაღალად არ ვაფასებთ. ამავდროულად, მშვიდობისა და საერთაშორისო ურთიერთობების ხელშეკრულების არარსებობის პირობებში, როგორც ძალის გამოყენების მუქარას სომხეთის წინააღმდეგ, აზერბაიჯანის პოლიტიკის ინსტრუმენტები, კვლავ რჩება ადგილობრივი დაძაბულობების და ესკალაციის წარმოქმნის რისკი საზღვარზე. ამ რისკის გარკვეული შემცირების გარანტი შეიძლება იყოს 2024 წელს დაწყებული საზღვრის დემარკაციის და დელიმიტაციის პროცესის თანმიმდევრული გაგრძელება ორმხრივად დადგენილი პროცედურის შესაბამისად. ამ კონტექსტში სამსახურის ამოცანაა მუდმივად შეაფასოს, არის თუ არა აზერბაიჯანის მიერ სომხეთის დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ სხვადასხვა მავნე რიტორიკის განვითარება და დაფინანსება აზერბაიჯანის მხრიდან ძალის გამოყენების განზრახვის ლეგიტიმაციის გამოხატულება. ამ რიტორიკას შორისაა ე.წ. „დასავლეთ აზერბაიჯანისა და დასავლეთ აზერბაიჯანელების“, „სომხეთის სამხედრო გადატვირთვის“, „რევანშიზმის“, „ზანგეზურის დერეფნის“ რიტორიკები“, - ხაზგასმულია ანგარიშში.

სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობისა და ურთიერთობების ნორმალიზაციის პროცესის გაჭიანურება მნიშვნელოვნად ზრდის აზერბაიჯანის რეალური განზრახვების მიმართ გაურკვევლობას.

საერთო ჯამში, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ხელშეკრულებით დაფუძნებული მშვიდობის და დიპლომატიური ურთიერთობების არარსებობა ქმნის სახელმწიფოებს შორის დაძაბული ურთიერთობების შენარჩუნების რეალურ რისკს, რომელიც შესაძლოა კიდევ უფრო გამძაფრდეს რეგიონში ალიანსების გადანაცვლების ან ისტორიული მოკავშირეობის ცვლილებების გავლენით.

„ორ ქვეყანას შორის დაძაბული ურთიერთობების შენარჩუნების რისკებს ზრდის აზერბაიჯანის ოფიციალური/ხელისუფლების აგრესიული რიტორიკა, სომხეთის საშინაო საქმეებში ჩარევის მცდელობები, ასევე მოლაპარაკებების პროცესში სხვადასხვა ხელოვნური თემების გამოყენებით საკუთარი ცალმხრივი მოთხოვნების დაწესების აზერბაიჯანის ნაბიჯები. 2025 წელს ამგვარი ინსტრუმენტების გამოყენების გაგრძელების შესაძლებლობა კვლავ მაღალია“, - აღნიშნულია ანგარიშში.

2025 წელს აზერბაიჯანი გააგრძელებს საკუთარი შეტევითი შესაძლებლობების განვითარების ტემპის შენარჩუნებას, რაც შეამცირებს დროის ინტერვალს უმაღლეს დონეზე სამხედრო ოპერაციის დაწყების გადაწყვეტილებასა და ადგილზე საბრძოლო მოქმედებების დაწყებას შორის. ამ ფარგლებში აზერბაიჯანი გააგრძელებს უფრო მობილური ქვედანაყოფების ფორმირებას, მათი რეზერვის მომზადებას, ახალი იარაღის შეძენასა და შემოტანას, აგრეთვე სამხედრო ინფრასტრუქტურების განახლების სამუშაოებს.