ՍՈՖԻԱ, 7 ՀՈՒԼԻՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Բուլղարիայում Ադրբեջանի դեսպանի վարորդի մեղավորությամբ տեղի ունեցած ճանապարհատրանսպորտային պատահարի արդյունքում առաջացած 100 լև տուգանքը (մոտավորապես 28 000 ՀՀ դրամ) հիմք է դարձել, որ Սոֆիայում աշխատող Բաքվի դիվանագետները շահարկեն երկկողմ հարաբերությունների մակարդակն ու սպառնան Բաքվում աշխատող բուլղարացի դիվանագետներին՝ համանման տուգանքներով: Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, հիմնվելով համացանցում բաց հասանելություն ստացած Anonymous Bulgaria խմբի կողմից տեղադրված փաստաթղթերի սեփական հետաքննության վրա, 2017թ. հունվարին տեղի ունեցած նամակագրությունը, հետաքրքիր մանրամասներ է բացահայտում:

2017թ. հունվարին՝ Բուլղարիայի արտաքին գործերի նախարարության միջոցով տուգանքի մասին փաստաթղթերը ստանալուց հետո Ադրբեջանի դեսպանության աշխատակից Քենան Մամեդովը (դեսպանության 3-րդ քարտուղար) բազմաթիվ հեռախոսազանգերի ու նամակների միջոցով փորձում է հանդիպում խնդրել ԱԳՆ պաշտոնյաների հետ՝ վթարի շուրջ «բանակցելու համար» (մեջբերումն ըստ նամակի-խմբ.): Փաստաթղթերի ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ տեղի է ունեցել ավտովթար՝ դեսպանատան աշխատակցի մեղավորությամբ ու մասնակցությամբ. վերջինս տուգանվել է: Տուգանված աշխատակիցը Ադրբեջանի դեսպանի վարորդ Վուգար Սադիգովն է, որը Բուլղարիայի ճանապարհային ոստիկանության աշխատակիցների ներկայացրած արձանագրությունն ընդունել էր:

Քարտեզին՝ դեպքի վայրը

Թերևս ավտովթարում հենց դեսպանի վարորդի մասնակցությունն է ստիպել, որ դիվանագետները ակտիվորեն զբաղվեն կենցաղային միջադեպ հիշեցնող հարցով:

Ըստ փաստաթղթերի վերլուծության՝ ադրբեջանական կողմը պահանջել է չեղարկել 100 լևի չափով տուգանքն ու, ըստ երևույթին, միջամտել ապահովագրական ընկերության որոշումը փոխելու և փոխհատուցում ստանալու հարցում (մեղավոր ճանաչելով ոչ միայն դեսպանի վարորդին, այլև ավտովթարի մյուս մասնակցին-խմբ.), ենթադրաբար իրենց մեքենայի վերանորոգման ծախսերը փոխհատուցելու համար: Բուլղարացի դիվանագետները պատասխանել են, որ տուգանքը չի կարող չեղարկվել և արդարացիորեն նշել, որ չունեն որևէ լիազորություն՝ միջամտելու մասնավոր ընկերությունների իրավապայմանագրային հարաբերություններին: Քենան Մամեդովի՝ «բանակցելու խնդրանքներին» ի պատասխան, բուլղարացի դիվանագետները խնդրում են հստակեցնել հանդիպման խնդրո առարկան “the point of the meeting”:

Ադրբեջանցի դիվանագետը 2017-ի փետրվարի 1-ին, ժամը 14:32 րոպեին սկսում է շարադրել նամակագրական ժանրի «գլուխգործոցը», որի շուրջ աշխատանքն ավարտում է հաջորդ օրը՝ ժամը 17:57-ին: Ըստ փաստաթղթի տեխնիկական տվյալների ուսումնասիրության՝ նամակի վրա դիվանագետն, ընդհանուր առմամբ, աշխատել է 4 ժամ 8 րոպե:

Ստորև ներկայացնում ենք նամակի հատվածները:

Մուտքն ու միջադեպը

«Մենք ուսումնասիրեցինք կից փաստաթղթերը՝ վթարի վերաբերյալ և ցանկանում ենք Ձեր ուշադրությունը հրավիրել հետևյալ փաստերին:

Երկու տասնամյակից ավելին է, ինչ Ադրբեջանը և Բուլղարիան ունեն բարեկամական հարաբերություններ: Որպես Ադրբեջանի օրինապաշտ քաղաքացիներ, դեսպանության անձնակազմի անդամները ևս մշտապես հարգել են հյուրընկալող երկրի՝ Բուլղարիայի օրենքներն ու կանոնները: Մեքենա վարելու առումով կցանկանայի նորից վստահեցնել, որ նրանք զգույշ վարորդներ են:  Ցանկացած ոք, ով մեքենա է վարում Իզտոկի (թաղամաս Սոֆիայում-խմբ.) շրջանում, որտեղ տեղակայված է մեր դեսպանատունը, կհամաձայնի, որ ներքին շատ փողոցներ երկկողմանի անվտանգ երթևեկության համար նեղ են, ավելին՝ կան նաև մեքենաներ, որոնք շարունակաբար կանգնեցվում են ճանապարհի երկու կողմերում, նույնիսկ մայթերին»,-տրտնջում է դիվանագետը, ասելով, որ որպես «լավ հարևաններ» երբեք այս դժվարությունների մասին դժգոհություն չեն հայտնել:

«Ինչ վերաբերում է պարոն Սադիգովի դեպքին, մենք համաձայն ենք, որ Նիկոլայ Օստրովսկի և Ակադեմիկ Մեթոդի Պոպով փողոցների հատման տեղում տեղադրված է երթևեկության նշան «Ճանապարհը զիջել», որը ճանապարհային երթևեկության մեջ նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վարորդ պետք է այդտեղ պատրաստ լինի կանգնել և թույլ տա, որ մյուս մեքենան շարունակի իր ճանապարհը: Այդ օրը պարոն Սադիգովը գտնվում էր Նիկոլայ Օստրովսկի փողոցում՝ դեպի ձախ թեքվելու և դեպի վեր՝ Ակադեմիկ Մեթոդի Պոպով փողոց շարժվելու մտադրությամբ: Նա տեսել է վերոնշյալ երթևեկության նշանը, մինչև Ակադեմիկ Մեթոդի Պոպով փողոցին մոտենալը: Սակայն, ցավոք, դեպի Չարլզ Դարվին փողոց (այդ փողոցում է գտնվում Ադրբեջանի դեսպանատունը- խմբ.) տեսանելիությունը հատկապես հենց այդ պահին լավը չէր՝ փողոցում կանգնեցված այլ մեքենաների պատճառով: Հետևաբար, վստահ լինելով, որ մոտեցող մեքենա չկա՝ նա փոքր-ինչ առաջ քշեց մեքենան՝ մոտեցող այլ մեքենաներին ավելի լավ տեսնելու համար»,-նշված է նամակում՝ հավելյալ պնդումով, թե վթարում մեղքի բաժին է ունեցել մյուս մեքենան (Renault Megane), որը հանգիստ երթևեկել է միակողմանի ճանապարհով՝ առանց կանոնները խախտելու:

Այս երկարաշունչ շարադրանքն ու բացատրությունն ուշագրավ է նրանով, որ դեսպանատունն ընդունել է իր վարորդի մեղքը, սակայն չգիտես ինչու, վկայակոչելով այլևայլ հանգամանքներ, մասնավորապես երկու երկրների 20-ամյա հարաբերություններն ու փողոցների լայնությունն ու երկարությունը ցանկանում է, մեղավորության բաժին գտնել նաև մյուս վարորդի գործողություններում: Այս դրվագը, թերևս, կարելի էր համարել կենցաղային, սովորական միջադեպ, չէ՞ որ վթարից որևէ մեկն ապահովագրված չէ, սակայն կարծում ենք, որ խնդիրն ըստ ամենայնի, ապահովագրության վճար ստանալու հարցն է: Չէ որ, վերջիվերջո տուժել է դեսպանի մեքենան...վերանորոգման հարց կա երևի: Կարծում ենք, վերոնշյալից պարզ է, թե ինչպես և որքանով է Ադրբեջանի դեսպանատան անձնակազմը հարգում հյուրընկալող երկրի օրենքներն ու կանոնները, որ 100 լևի համար նման երկարաշունչ գրագրություն է ձեռնարկում: Դա այն դեպքում, երբ դեսպանի վարորդը բացահայտ խախտել է երթևեկության կանոնները՝ վտանգելով այլոց կյանքը:

Թե ինչպե՞ս փրկվեց ավագ դիվանագետը

Նամակի հաջորդ մասն առանց ժպիտի ընթերցելը դժվար է, ուստի առանց երկար նախաբանի ներկայացնում ենք այն առանց մեկնաբանության:

«Երթևեկության կանոնները պետք է պահպանվեն, և պետք է զգույշ վարել նման պատահարներից խուսափելու համար: Նրանք, ովքեր խախտում են երթևեկության կանոնները, պետք է պատժվեն: Անխոս: Մենք միայն ողջունում ենք այն բոլոր գործունեությունները, որոնք ճանապարհներն ավելի անվտանգ կդարձնեն: Սակայն մեր տեսակետից՝ վերաբերմունքը պետք է բոլորի համար հավասար և նույնը լինի: Ցավոք, վերջին ամիսների ընթացքում երկու դեպք է գրանցվել, երբ Ադրբեջանի դեսպանատան մեքենաները տուժել էին Բուլղարիայի այլ քաղաքացիների ներգրավվածությամբ վթարներից: Առաջինը՝ դեսպանատանը պատկանող BMW մակնիշի երրորդ դասի մեքենան՝ 7001 համարներով, իսկ երկրորդը ևս մեր դեսպանությանը պատկանող մեկ այլ BMW մակնիշի հինգերորդ դասի մեքենան՝ 7070 համարանիշերով: Վերջին դեպքը տեղի էր ունեցել դեկտեմբերին՝ Ֆրիտյոֆ Նանսեն և Լյուբեն Կարավելով փողոցների խաչմերուկում: Դեսպանատան ավագ դիվանագետ պարոն Վուսալ Աբդուլաևը նոր էր կանգնեցրել մեքենան և արդեն ցանկանում էր դուրս գալ դրանից, երբ այն վտանգավոր հարված ստացավ ձախ կողմից՝ երթևեկությանը հակառակ շարժվող Նիսսան մեքենայից: Ինչպես հետագայում մեր գործընկերոջը բանավոր կերպով բացատրել էր վարորդը՝  ցուրտ եղանակի պատճառով նրա մարտկոցը շարքից դուրս էր եկել և նա չէր կարողացել գործի գցել շարժիչը: Այդ պատճառով էլ որոշել էր միայնակ ետ հրել մեքենան՝ շարժիչը գործի գցելու համար: Եվ քանի որ հրելուց մեքենայից դուրս էր եկել, չէր կարողացել կառավարել ընթացքն ու արդյունքում վնասել էր պարոն Աբդուլաևի մեքենան, երբ նա դեռ ներսում էր: Եթե մեր դիվանագետը մի քիչ շուտ դուրս գար մեքենայից, ապա հաստատապես կամ կզոհվեր, կամ էլ ծանր վնասվածքներ կստանար: Կարծում եմ բոլորը կհամաձայնեն, որ դա ճանապարհային երթևեկության կանոնների կոպիտ խախտում է: Երկու դեպքում էլ, ոստիկանությունն ու ապահովագրական ընկերությունը տեղեկացվել էին և ժամանել վթարի վայր: Երկրորդ դեպքում, նրանք եկան մեկ ժամ հետո և կատարեցին բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները: Տղան, որ հարվածել էր պարոն Աբդուլաևի մեքենային ստորագրեց բոլոր փաստաթղթերն ու լքեց դեպքի վայրը, ասես տեղի էր ունեցել մանր մի վթար: Մենք չենք կասկածում որ բուլղարական ճանապարհային ոստիկանությունը համապատասխան տուգանքներ է կիրառել նաև Բուլղարիայի քաղաքացիների նկատմամբ, ովքեր այդ երկու վթարների մեղավորներն էին, սակայն, ցավոք սրտի, դեսպանատունը մինչև այժմ տեղեկացված չէ կիրառված որևէ գործողության մասին»,-ասված է նամակում:

Վճարել, թե՞ չվճարել, այս է խնդիրը

Սիրահոժար կերպով ընդունելով ակնհայտ իրողությունները և թղթի վրա փրկելով Վուսալ Աբդուլաևի (դեսպանության խորհրդական քաղաքական հարցերով) կյանքը՝ ադրբեջանցի դիվանագետներն անցնում են սպառնալից ակնարկի, թե տուգանելու են Բաքվում Բուլղարիայի դեսպանության աշխատակիցներին՝ նշելով, որ ադրբեջանական կողմը Բաքվում Բուլղարիայի դեսպանատան անձնակազմի աշխատակիցների կողմից երթևեկության կանոնների խախտման դեպքում նրանց դեմ տուգանքներ չի սահմանում, և որ չի եղել դեպք, երբ Ադրբեջանի Հանրապետությունում Բուլղարիայի դեսպանատան աշխատակիցը տուգանք վճարի»,-գրում է ադրբեջանական դեսպանության երրորդ քարտուղարը:

Նամակի գագաթնակետը, թերևս, դրա ամփոփումն է, որում Քենան Մամեդովը ըմբռնումն ու սպառնալիքը խառնում է միևնույն կոկտեյլի մեջ. «Խնդրում եմ մեզ ճիշտ հասկացեք: Մեզ համար խնդիրը տուգանքը վճարել- չվճարելը չէ, այլ մեր հարաբերությունների փոխադարձությունն ու հիմնվելով այդ սկզբունքի վրա դեսպանությունը ստիպված պիտի լինի նման ամեն դեպք զեկուցել մեր մայրաքաղաք և բուլղարական դեսպանության անձնակազմի առաջ կծառանան նույն մեղադրանքները: Սակայն  բարեկամության և փոխադարձ հարգանքի ոգով, մենք կցանկանայինք խուսափել նման տհաճ միջադեպերից մեր երկկողմ հարաբերություններում»:

Թե ինչպես է ավարտվել 100 լևի արժեք ունեցող այս պատմությունն, այլևս կարևոր չէ: Սակայն հուսով ենք Ադրբեջանի դեսպանի վարորդը սերտել է անվտանգ երթևեկելու դասը, չէ որ հակառակ դեպքում Իզտոկի նեղ փողոցների բնակիչները պետք է վախենան Ադրբեջանի դեսպանի մեքենայի անիվների տակ հայտնվելուց

Արամ Անանյան, Արեն Պետունց, Դավիթ Մամյան