ԵՐԵՎԱՆ, 23 ԱՊՐԻԼԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: ՀՀ ժողովրդական արտիստ, կոմպոզիտոր Ռոբերտ Ամիրխանյանի ստեղծագործությունները լսելիս առաջին իսկ նոտաներից կռահում ես, թե ով է հեղինակը. կոմպոզիտորի գործերը հայաշունչ են, մեղեդային են, լի են հիացումով: Հավանաբար, հիացումի արդյունքում է նրա երաժշտությունը սիրված, պահանջված և գնահատված բոլոր ժամանակներում:

«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ Ամիրխանյանն այս տարի տոնում է ծննդյան 85-ամյակը, սակայն իրեն անհամեմատ երիտասարդ է զգում՝ պատրաստ ստեղծելու, արարելու:

-«Երաժշտությունը ծնվում և համառորեն ապրում է իմ մեջ»,-հարցազրույցներից մեկում ասել եք Դուք: Ե՞րբ եկաք այդ եզրակացությանը, ինչպե՞ս պարզեցիք, որ երաժշտությունն է Ձեր կյանքի կարևոր ուղեկիցներից մեկը:

-Նորածին երեխան ևս ունի ռեակցիաներ: Նա հեշտությամբ ժպտում է, երբ իրեն հետաքրքրող բան ես տալիս: Զգացումը կա, բայց  բանականությունը ձևավորվում է շատ ավելի մեծ տարածության վրա, որ կոչվում է կյանք:  Մինչև վերջին պահը մարդն ասես նորովի է տեսնում  կյանքը, նորովի գնահատականներ է ձևավորում: Երեսուն տարեկան երիտասարդը երբեք չի կարող այն ընկալումներն ունենալ, ինչ կունենա ավելի երկար ապրած մարդը: Հատկապես հիմա, երբ հասել եմ հոբելյանական տարիքի, ասես նորովի եմ գնահատում այն, ինչ թաքնված է իմ աշխատանքում և ապրում է այս ժամանակներում, ինչպես ապրում են «Երազ իմ երկիր, «Կարմիր ծաղիկ մը գարունի», «Այնպես ուզում եմ», «Երդվում եմ քեզ, իմ երկիր»  և շատ այլ երգեր: Դրանք հայրենապաշտ երգեր են, օգնում են մարդու կողմնորոշումներն ուղղել դեպի հողը, երկիրն ու պատմությունը և մեր կյանքից վեր արժեքային համակարգը: Այսպես չէի մտածում, երբ սկսեցի առաջին անգամ դաշնամուր նվագել: Ինքնաբացահայտումը շատ ավելի ուշ է տեղի ունեցել: Ինձ համար իմ ես-ի խնդիրը երբեք գոյություն չի ունեցել, առաջնային է եղել այլ մարդը: Ես կյանքը կոչում եմ ճանապարհ դեպի մեկ ուրիշ կյանք: Հանիր այդ ուրիշ մարդուն քո կյանքից և միայնակ, ոչ մի կողմնորոշում չունեցող վիճակում կլինես: Այդ գիտակցությունը, որ կյանքը ճանապարհ է դեպի մեկ ուրիշ մարդը, ինձ հասու եղավ տարիների տեսած փորձությունների և ոգևորությունների առիթ հանդիսացող իրադարձությունների արդյունքում:

-Ձեր ստեղծագործությունների շնորհիվ ճանաչում ենք մեզ, գիտակցում, թե որքան շատ ենք սիրում մեր երկիրը: Կարող ենք ասել, որ արվեստագետի ժառանգությունը միայն իրեն չի պատկանում: Գրելիս մտածո՞ւմ եք հասցեատիրոջ մասին, մտածո՞ւմ եք, թե ինչ կփոխեն Ձեր գործերը նրանց կյանքում, ինչ գույն կբերեն:

-Ստեղծագործելիս ոչ մի բանի մասին ի վիճակի չես մտածել, որովհետև ներքին կենտրոնացվածություն կա, ժամանակից դուրս ես: Տարիներ առաջ Մոսկվայի «Ուկրաինա» հյուրանոցում էի ապրում, և մի բանաստեղծություն էր ընկել ձեռքս: Անմիջապես վազեցի հյուրանոցի ճեմասրահի դաշնամուրի մոտ և սկսեցի նվագել: Երբ ավարտեցի, հայացքս իջավ ցած ու մարդկանց կոշիկներ տեսա: Նրանք հավաքվել էին իմ շուրջ: Մոռացության մեջ էի: Հենց այդ ժամանակ ծնվեց «Անցյալ» (Прошлое) երգը:  Հետո այն Մուսլիմ Մագոմաևը կատարեց, ձայնագրեց:  Սա մի փոքրիկ, աննշան դրվագ է, սակայն խոսում է համամարդկային հարաբերությունների մասին, ոչ թե էգոիզմի, փոքր զգացումի: Այդ փոքր զգացումի պատճառով հիմա ձևավորվում է շուկայական երաժշտությունը՝ ավելի ակտիվացած, քան երբևէ:

-Վստահաբար Ձեր երաժշտությունը ոգևորում է անգամ այն մարդկանց, որոնք այդ ժանրի երկրպագուներ չեն: Երբ հետ ենք նայում, տեսնում ենք, որ փառահեղ ստեղծագործական ճանապարհ եք անցել. 300-ից ավելի երգ, վոկալ շարքեր, օպերետներ, երաժշտություն ֆիլմերի, մուլտֆիլմերի համար և այլն: Կարծում եք՝ կյանքում ամեն լավ բան ծնվում է հիացումից: Ձեր բոլո՞ր գործերն են հիացումի արդյունք, թե՞ կան ստեղծագործություններ, որոնք այլ ապրումներից են ծնվել:

-Եթե ներքին ոգևորությունը, հիացումը չլինեին, իմ ստեղծագործությունները իրար նման կլինեին: Նրանք ծնվում են ինքնուրույն ու շատ տարբեր են: Այդքան հիացումների առիթներ կարո՞ղ են լինել մարդու կյանքում: Դրանք ծնվում են նաև այդ հիացումը տարածելու համար: Մարդկային զանգվածն ասես սահմանները չերևացող տարածքում և փակ վիճակում լինի: Մենք չգիտենք հեռու մոլորակների պատմությունը,  համակերպվել ենք, որ չգիտենք ու միայն պատկերացնում ենք, թե ինչ են աստղերը, լուսինը և այլն: Ծովին նայողներից քչերն են ձգտում ջրի մակերեսից ցած իջնել, հասկանալ, թե ինչ է այդ պահին կատարվում այնտեղ, ինչ կենդանական, ձկնային աշխարհ է այնտեղ ապրում:

Պատմական տարբեր ժամանակաշրջաններում երաժշտությունն ու բանաստեղծությունը միասնական են եղել: Քրիստոնեության շրջանից սկսած երաժշտությունն առանձնացավ ու սկսեց կառուցել իր աշխարհը, բայց երաժշտության մեջ կա բանականություն, խոսք: Իմ ձգտումը դեպի պոեզիան, բանաստեղծական աշխարհն իրեն արդարացրեց, քանի որ երաժշտությունը բանաստեղծության լռության մեջ թաքնված զգացումներն են: Այն, ինչ շուկայական է, այլ է: Իրական երաժշտական իմաստությունը բանականության և զգացումի միասնությունն է:

-Մինչ մեր զրույցը սկսելը խոստովանեցիք, որ մեր երկրում կան բաներ, որ Ձեզ օտար են: Իսկ կա՞ն երևույթներ, որոնք Ձեզ հիացնում են:

-Չեմ կարող ասել, թե ինչը, բայց հիացումի առիթը մշտապես կա, միայն հարկավոր է տեսնել այդ հիացումը: Դարի ամենազորավոր զենքը բարությունն է, ժպիտն է: Երբեմն մեզ լուր է  հասնում, որ  դիվանագետները հանդիպել են և փորձել են ինչ-որ բան պայմանավորվել: Երբ նրանք հանդիպում են, ժպտում են, հետո պարզվում է, որ ոչ մի բանի շուրջ չեն պայմանավորվել, որովհետև գնացել են իրենց շահերի ճանապարհով՝ մոռանալով ժպիտը: Ժպիտն ու բարությունը, կամեցողությունը կարող են միավորել մեզ:

-Իսկ Դուք հաճա՞խ եք տեսնում ժպտացող մարդկանց:

-Չեմ ուզում հակադրել հինն ու նորը, բայց ինձ օտար է այն, ինչ այսօր տեսնում եմ փողոցում. մարդիկ զայրացած են նայում մեկը մյուսին՝ մոռանալով, որ դիմացինը մարդ է, որ խնդիրներ ունի: Մարդու ձեռքերի վրա մատներ կան, որ տրված են գրելու համար, աղը ցանելու համար և այլն, երբ զայրանում ես, որոշում ես պայքարել ինչ-որ բանի համար, ձեռքդ դառնում է բռունցք, ու մատներդ միանում են իրար: Սա ուժը կենտրոնացնող վիճակ է: Եսասիրական մոլուցքների պատճառով այսօր ուղղակի փչացնում ենք հայոց լեզուն, այնպես ենք խոսում հայերեն, որ զարմանում ես: Ինչո՞ւ ենք մենք դպրոցում երեխաներին սովորեցնում գրական հայերեն: Այսօր այն մոռացության է տրված, եթե խոսում ենք ազգային արժանապատվությունից, առաջին հերթին մեր նրբագույն հայոց լեզվով պետք է խոսենք, ոչ թե ինչ պատահի հագնել ու ինչ պատահի անել: Ո՞րն է քո նպատակային գոյությունը հայրենասիրության ճանապարհին: Այսօր մեր Հայաստան աշխարհը փորձության մեջ է: Այն կորցնում է հավաքական բռունցքի ուժը, որին սովոր ենք եղել, այսօր ժողովուրդը միայնակ է մնացել: Այսօր Հայաստան է մուտք գործում բիզնես երևույթը, բնական է, որ բիզնեսի հոգեբանությունը միտված է եսին: Առանց այն էլ ամբողջ աշխարհն իր շահերով է ապրում: Մենք ինչպե՞ս կարող ենք հույս ունենալ, եթե փողոցում անտարբեր ենք մեկս մյուսի նկատմամբ, եթե այդ ժպիտն ու բարությունը չկան: Եթե դու  քո հայրենակցին չես հարգում, ի՞նչ հույս ունես, որ Ամերիկան, Անգլիան քո կողքին կկանգնեն: Ցավալի գործընթացներ են: Ի՞նչ հույս, եթե դու քո ազգային ինքնատիպ շարունակությանը վրաբերվում ես մերժողաբար: Փողոցի կուլտուրան սա է, իսկ կուլտուրայի գործառույթն այնքան կարևոր է մեր կյանքում առաջին հերթին այն բանի համար, որ յուրաքանչյուր մարդուն օգնում է գալ դեպի կարելիություն և անկարելիություն:

-Երաժշտությունը, հայրենասիրական երգն ու պարը անգամ ռազմի դաշտում են մարդկանց համախմբում, հնարավորություն տալիս հավատալու սեփական ուժերին ու առաջ գնալու: Խոսելով երաժշտության մասին՝ ասել եք. «Երաժշտության միջոցով պետք է պահպանել մեր ինքնության զգացումը»: Ի՞նչ եք կարծում, դա մեզ հաջողվո՞ւմ է:

-Այսօր դա մեզ չի հաջողվում, ցավոք սրտի: Շատ դեպքերում մեր առկա նախաձեռնությունները հանգում են նրան, որ ամեն ինչ կառուցված է էֆեկտի վրա, որը բացասական ազդեցություն ունի: Ես կարող եմ սրանով ուրիշին խուտուտ տալ: Այդպես գոյանում է շուկայական երաժշտությունը: Ո՞րտեղ կարող ենք գտնել մեր ազգային ինքնության հարցը, հիշել, որ մեր աշխարհում նման լեզու, ինչպես հայերենն է, չկա: Չեմ ցանկանում ինքնագովության ճանապարհով գնալ, բայց այն, ինչ հայոց շնորհաշատ տեսակը, ինքնությունը կարող է իրագործել, ուրիշ մարդիկ չեն կարող:  Ինչպիսի՞ն է մեր պատմական Հայաստանի տարածքը եղել և ինչպե՞ս ենք մենք հայտնվել այստեղ, ինչի՞ հաշվին. չգիտակցված վարքի պատճառով, որովհետև պատմության ընթացքում գնացել ենք մեր ես-ի հետևից: Բացի եկեղեցաշինությունից, ուրիշ ոչինչ չենք արել, ինչո՞ւ: Մեր ամբողջ պատմության ընթացքում դարձել ենք ուրիշների սեփականությունը: Ե՞րբ մենք պետք է կարողանանք դա գիտակցել: Մեր բանակը երբեք նախահարձակ բանակ չի եղել, որ գնա ուրիշի տունն ավերի, նրա ունեցվածքը յուրացնի: Այդ նպատակով չենք ապրել: Մեր գոյության ընթացքում եղել են հիացումը, ստեղծագործությունը: Երբեք չենք մտածել, թե ինչ ենք կորցնում, երբ չենք կարողանում ձևավորել մեր սահմանները: Ինչո՞ւ հարևան ժողովրդի ներկայացուցիչը հայտարարի, որ քո երկիրն իր երկիրն է: Ինչո՞ւ: Նման մարդիկ իրենց նպատակներին հասնելու համար ստին են դիմում:

Հիասթափություն եմ ապրում ու չգիտեմ, թե ճշմարտությունն ինչպես պաշտպանել, ինչպես անել, որ ճշմարտությունն իր ուժը չկորցնի: Չէ՞ որ նաև բարոյականության խնդիրը կա, իսկ բարոյականությունը մարդկային զանգվածի կարևորագույն փաստարկն է: Այս կամ այն բանն անել չի կարելի, ինչո՞ւ, որովհետև դու մենակ չես ապրում, քո կողքին օտար մարդիկ կան, այլ մարդ, որի հետ ընկերություն ես անում, ընտանիք ես ստեղծում, ընկերություն ես ստեղծում, գործ ես ստեղծում: Եթե նվագախմբում յուրաքանչյուրը մտածի միայն իր խնդրի մասին, այդ նվագախումբը չի կայանա: Աշխարհում վատ սիմֆոնիկ նվագախումբ չի կարող լինել, որովհետև բոլորը կրթություն ստացած մարդիկ են, նշանակում է՝ դիրիժորից է կախված, կախված է նրանից, թե որ դիրիժորն ինչպես է չափ տալիս:

-Երաժշտությունն ըստ Ձեզ՝ նաև հոգեզրույց է…

-Ինձ համար այդ հասկացության կարևորագույն գործոններից է անհատի օժտվածությունը: Երբ փողոցում քայլելիս պետք է ընկնենք, մինչ իրավիճակը հասկանալն այնպիսի շարժումներ ենք անում, որ թույլ կտան պահպանել մեր հավասարակշռությունը: Ինչո՞ւ, որովհետև մեր ներսում շարժվում է ինքնադրսևորման թելադրանքը: Մենք այդ ճանապարհով չենք գնում, այլ գնում ենք էֆեկտների ճանապարհով, որոնք բացասական ազդեցություն ունեն հասարակության վրա: Ամեն մարդ չէ, որ կարող է երաժշտությանը նայել որպես շատ կարևոր հոգեզրույցի:

Կյանքում երեք հարց կա, որոնց պետք է պատասխանել՝ ի՞նչ ես անում, ինչո՞ւ ես անում և ինչպե՞ս ես անում:

-Իսկ Դուք այդ հարցերը մի՞շտ եք Ձեզ տալիս:

-Ես եկա դրան՝ այդ բանականությանը, ռեզուլտատիվ արժեքներին, որոնք օգնում են ձևավորվել որպես հասունացող անձնավորություն: Դեռ շատ բաներ պետք է հասկանալ: Հիմա գրել եմ աշխարհի լեզուներով ստեղծագործություններ՝ լատիներենից սկսած մինչև ճապոներեն, անգլերեն, ֆրանսերեն ստեղծագործություններ, ֆիններեն, չեխերեն, շվեդերեն և այլն: Գիտե՞ք ինչ հսկայական պաշարներ կան լեզուներում: Նույն երկրում լեզվապաշարը բազմաթիվ դիմագծեր ունի: Մեզ մոտ հիմա ձևավորված է Արարատյան դաշտավայրի ա-ով խոսելը՝ գալու ա, գնալու ա և այլն:

-Այդ ա-երը նաև ժամանակակից երգերում են շատ:

-Չեմ ցանկանում մանրամասների մեջ մտնել, որովհետև այնտեղ սատանաներ են ապրում:

-Խոսենք կինոերաժշտության մասին. «Հեղնար աղբյուր», «Հայրիկ», «Տղամարդիկ», մուլտերից՝ «Մի կաթիլ մեղրը», «Պույ-պույ մկնիկը» և այլն: Ի՞նչ երանգ բերեց կինոերաժշտությունը Ձեր կյանք:

-Ես չգիտեի, թե ինչ է կինոերաժշտությունը, հետո հասկացա, որ այն զգայական աշխարհն է նկարագրում և բանականությունը: Եթե դրա բացահայտման ճանապարհով ես գնում, ստեղծում ես այդ երկուսի կապը: Պարզագույն բան է. եթե հեռուստատեսությամբ լսում ես հաղորդավարին, որ հայտարարություն է անում, երբեք չես հասկանա, թե նա ինչ է ասում, եթե  կարդացողը մտքով իր ասածի հետ չէ: Շատ հաճախ չեմ հասկանում, թե ինչի մասին է նա խոսում, ինչո՞ւ, որովհետև միտքն ունի իր ինտոնացիոն համակարգը:

Երաժշտություն գրելիս կարող է պատահել ինչ-որ ձայնի վրա կանգ առնես: Մեղեդի չկա, մի ձայն է շարունակաբար հնչում:  Ձայնն ունի դրամատուրգիա, լարվածություն, որը կարող է շատ ավելի ազդեցիկ լինել, քան, եթե դրա համար երաժշտություն գրես:

Երբ աշխատում էինք «Հայրիկ» ֆիլմի վրա, ռեժիսորն ինձ առաջարկեց մեր հին երգերից գտնել մի ստեղծագործություն, որը կարտահայտի ընտանեկան միասնությունը: Առաջարկեցի գրել նոր երաժշտություն: Ծնվեց «Երազ իմ երկիր» երգը: Մուլտֆիլմերի պարագայում օրինակ՝ «Ես մուկիկն եմ Պույ-պույ» երգը ծնվել է մուկիկի միայնակ տեսարանից, երբ նա փորձում է ինքն իրեն ցույց տալ: Երբեք չես հասցնում մտածել, թե ինչ ես անում գրելիս, ինչ-որ աներևույթ ուժ քեզ պահում է այդ զգացումների մեջ, և ծնվում է վարակիչ գործը:

Գործիքավորման միջոցով հնարավոր է լավ բան ստանալ, բայց ինձ հարազատ է մեղեդին: Այն իմ կյանքի միակ հենարանն է, որով կարող եմ կառուցել այն աշխարհը, որն իրոք ուրիշին հիացնելու է:

-Դուք նաև աշխատել եք խորհրդային հանրահայտ մուլտիպլիկատոր Վալենտին Պոդպոմոգովի հետ, որի 100-ամյակն է այս տարի: Նրա հետ համագործակցությունն ինչպե՞ս է ընթացել, գուցե կան հիշարժան դրվագներ, որ կցանկանաք պատմել:

-Կփորձեմ հիշատակել նաև մյուս գործիչներին: Անհատականությունն ունի երանգներ, որ երբեք ուրիշի հետ չես շփոթի: Վալենտին Պոդպոմոգովն այդպիսին էր: Էդմոնդ Քյոսայանը բոլորովին ուրիշ էր, «Հայրիկ» ֆիլմի հեղինակ Հենրիկ Մալյանը բոլորովին այլ մարդ էր: Նրանք հարստացրին այն պատկերացումները, որ կային կինոերաժշտության մասին: Ես եղել եմ նրանց ազդեցության տակ: Նրանք նոր պատկերացումներ էին ստեղծում: Ամեն ֆիլմում բովանդակային մասն իր դրամատիկ կողմերն ունի: Մեր կյանքի դրամատիկ կողմերն ուսումնասիրելով՝ մենք կյանքի փորձ ենք ձեռք բերում և եզրակացություններ անելու հնարավորություն:

-Պարոն Ամիրխանյան, իսկ կարոտի զգացում հաճա՞խ եք ունենում: Ի՞նչը կամ ո՞ւմ եք կարոտում:

-Չեմ ուզում օրիգինալ լինել: Շատ կարոտում եմ անցյալը, և սա տարիքային բան չէ: Անցած օրվա մեջ տրորված քայլեր կան, որոնք ինչ-որ բան ամրացնելու հնարավորություններ են պարունակել: Մենք ամեն ինչ չէ, որ հիշում ենք: Հիշում ենք այն, ինչը լավ տրորված է: Հսկայական պատմություն կա. ես դա շատ եմ կարոտում, բայց կարոտում եմ նաև վաղվա օրը, որովհետև դրա մեջ դեռ շարունակվող պատմություն կա, որի մեջ հիացում կա, որտեղ հպարտանալու, հարստանալու զգացումներ կան և դրանց միջոցով երջանկանալու: Ինձ շատ կարևոր է թվում երջանկության այն մոդելը, որ պատկերացնում եմ իմ ներսում: Կնկարեի դա: Երջանկության մոդելն ինչի՞ մեջ կարող ես փնտրել: Երբ նստած ես սեղանի շուրջ այլ անձնավորության հետ և խոսում ես, բան ես պատմում, և դիմացինդ հավանության նշան է տալիս: Դա երջանկության մոդելն է. երկու հոգու միասնության:

-Այս տարի տոնելու ենք Ձեր 85-ամյակը: Ի՞նչ եք զգում, երբ ասում եք 85:

-Ինչպե՞ս անել, որ իմ պատասխանը կոկետություն չդիտվի: Ես 85-ի զգացողություն չունեմ: Երեսունյոթ տարեկան էի, երբ հիշեցի, որ շուտով ծննդյանս օրն է. դառնալու էի 38 տարեկան,  հետո՝ 39, հետո՝ 40: Ինքս ինձ հարց տվեցի՝ ո՞ւր եմ այդպես գնում: Որոշեցի ինձ մեխել 37-ի վրա: Մինչև հիմա ինձ 37 տարեկան եմ զգում: Դա իրականություն է, և շատերը գիտեն այդ մասին: Դու շարունակում ես քո ապրելաոճը՝ ուրիշ մարդու առաջ բաց լինելով, ժպտալով, ձեռք մեկնելով: Այլ կերպ չի լինում: Ես այդպես եմ պատկերացնում կյանքը: Անհրաժեշտ է այդպես ապրել՝ պահպանելով հիացումը, ոգևորության ուժը:

Երբեմն փողոցում ուշադիր նայում եմ դիմացից քայլող մարդուն այնպես, որ չնկատվի: Տեսնում եմ հայացքն ու կարդում այդ հայացքի մեջ, որ այդ մարդը բաց սիրտ ունեցող անձնավորություն է: Աշխարհի որևէ անկյունում, եթե հայ մարդ տեսնեմ, անմիջապես կճանաչեմ, որովհետև հայ մարդու հայացքի մեջ ինչ-որ ինքնության պատմական նմուշ կա, որն առանձնանում է:

Հետո այդ հայացքները բարև են բերում, հետո ջերմ հարաբերություններ, հաճախ անսպասելի գոյանում է ձեր բարեկամությունը, հաճախ էլ հայացքի մեջ մերժողականություն եմ տեսնում, որն ասես ասում է՝ ո՞վ ես, որ ես քեզ բարևեմ: Մեր կյանքի այդ սառնասրտությունը, որ նոր է ծնվում, պետք է ուշադրության արժանանա, պետք է խոսել այդ մասին, օգնել, որ մարդիկ հարստացնեն իրենց՝ ես-ից հեռանալու ճանապարհով: Եթե մարդն իր բոլոր անելիքները կուտակում է իր ես-ի շուրջը, այդ ես-ի բավարարության համար, գողանում է իրենից իր հնարավորությունները: Կարևորն իր սեփական ես-ի ծաղկումը չէ, այլ ուրիշի ծաղկումն ու բավարարումը:

Իմ պատկերացումներով մարդկային զանգվածն ասես պարիսպների ետևում է, որից այն կողմ անցնել չենք կարող: Այդ սահմանն էլ մենք ենք որոշում: Արվեստագետն էլ այն անհատն է, որ նստած է այդ պարսպի վրա ու մարդկությանն ասում է, որ հեռվում ծաղիկներ կան ու նկարագրում է այդ ծաղիկները: Ինձ հարցնում են, իսկ եթե այնտեղ ծաղիկ չկա՞, պատասխանում եմ՝ արվեստագետը կարող է տեսնել ծաղիկն անգամ այնտեղ, որտեղ այն չկա:

-Շնորհակալ եմ, պարոն Ամիրխանյան: Ինձ համար մեծ պատիվ էր Ձեզ հետ զրուցելը: Մաղթում եմ, որ Ձեր կյանքում բարևները շատ լինեն, ցտեսությունները՝ հազվադեպ, իսկ ստեղծագործական նվաճումներն՝ անսպառ:

-Այժմ ամերիկացի հեղինակ Ռիչարդ Բախի «Ջոնաթան Լիվինգսթոն ճայը» գրքի հիման վրա երաժշտություն եմ գրում: Ճայն ամեն օր արթնանում է ոչ թե սնունդ գտնելու, այլ ավելի վեր ճախրելու համար: Շատ կուզեի, որ այդ երաժշտությունը ձայնագրվի և հասնի մարդկանց:

-Մենք անհամբեր կսպասենք թե՛ ձայնագրությանը, թե՛ կենդանի ունկնդրելու հնարավորությանը:

-Ես շատ շնորհակալ եմ և ոգևորված, որովհետև Ձեզնից գալիս է այդ հրաշալի ճառագայթը, որը մարդկանց հարաբերություններում ապահովում է հիացումը:

Լուսանկարները՝ Հայկ Մանուկյանի, Հայկ Հարությունյանի

Անժելա Համբարձումյան

Լուսանկարները՝ Մխիթար Խաչատրյանի և Հայկ Հարությունյանի