Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Azerbaycan'ın asılsız iddialarına yanıt verdi

Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ayhan Hacızade’nin, Ermenistan’ın ateşkesi ihlal ettiği ve yükümlülüklerini yerine getirmediği yönündeki asılsız iddialarına yanıt verdi.

Soru – Sayın Badalyan, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Ermenistan Başbakanlık Ofisi’nin 18 Mart 2024 tarihli açıklamasına yanıt olarak, Ermenistan Cumhuriyeti’ni bir kez daha ateşkes ihlalleriyle suçladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı da bugün benzer bir açıklama yaptı. Bu tür suçlamaların herhangi bir temeli var mı?

Cevap – Ermenistan Hükümeti, en üst düzeyde, durumu tırmandırma gibi bir niyetinin veya amacının olmadığını ve barış gündeminin ilkeleri doğrultusunda hareket etmeye devam ettiğini defalarca ifade etmiştir. Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, Hükümete bağlı bir kurumdur ve bu anlayış çerçevesinde hareket etmektedir. Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan Savunma Bakanlığı’nın ateşkes ihlalleriyle ilgili açıklamalarını doğrulayan herhangi bir kanıtın kendilerine sunulması durumunda bunları araştırmaya hazır olduğunu belirtmiştir. Ancak, şu ana kadar Azerbaycan, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri’nin ateşkesi ihlal ettiğine dair herhangi bir somut kanıt sunmamıştır. Ayrıca, Azerbaycan, Ermenistan Cumhuriyeti'nin 22 Haziran 2024'te yaptığı, ateşkes ihlallerinin ve/veya bu tür iddiaların araştırılması için ortak bir mekanizma oluşturulması önerisine de henüz yanıt vermemiştir.

Soru – Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Ermenistan Başbakanlık Ofisi'nin açıklamasını yorumlarken, Ermenistan’ı karmaşık ve pratikte uygulanamaz girişimler öne sürmekle suçladı. Bu konuda ne söyleyebilirsiniz?

Cevap – Ermenistan ve Azerbaycan, "Barış ve Devletlerarası İlişkilerin Tesisi Hakkında" anlaşma taslağının üzerinde mutabakata vardıklarını ve müzakerelerin tamamlandığını resmi olarak açıkladılar. Mantıksal olarak, üzerinde anlaşmaya varılmış bir belge imzalanmalıdır ve Ermenistan,  imzalama yeri ve tarihine ilişkin istişarelerin başlatılmasını önermektedir. Açıkça görülüyor ki önerilen süreç ne güçtür  ne de uygulanamazdır.

Soru – Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, AGİT Minsk Grubu'nun feshedilmesi ve Ermenistan Anayasası’nda değişiklik yapılması gerektiğinden bahsetti. Ermenistan’ın bu konudaki tutumu nedir?

Cevap – Ermenistani, en üst düzeyde AGİT Minsk Grubu’nun feshedilmesini değerlendirmeye hazır olduğunu açıklamıştır. Ancak Ermenistan, bunun fiili ve hukuki olarak çatışmanın sona erdiği anlamına geldiğinden emin olmak istemektedir. Aksi takdirde, bu sürecin, ‘Batı Azerbaycan’ söylemi altında Ermenistan topraklarına taşınmasını kabul edilemez bulmaktadır.

Ermenistan Cumhuriyeti Anayasası'na gelince, Ermenistan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'nin 26 Eylül 2024 tarihli kararı, Ermenistan Anayasası'nın hiçbir ülkeye karşı toprak iddiası içermediğini açıkça ortaya koymuştur. Ermenistan ise aksine, Ermenistan'a yönelik toprak iddialarının Azerbaycan Anayasası'nda yer aldığı görüşündedir. Ama biz aynı zamanda Barış Anlaşmasının kabul edilen metninin bu konuyu çözdüğüne inanıyoruz. Neden? Zira mutabakata varılan metinde Ermenistan ve Azerbaycan'ın, SSCB cumhuriyetlerinin sınırları boyunca birbirlerinin toprak bütünlüğünü tanıdıkları, birbirlerine karşı toprak talebinde bulunmadıkları ve bundan sonra da bulunmamayı taahhüt ettikleri belirtilmektedir. Bunun yanı sıra, Anlaşma metninde tarafların iç hukuklarını, anlaşmanın hükümlerini yerine getirmemek için gerekçe olarak gösteremeyecekleri vurgulanmaktadır. Ayrıca, Ermenistan Anayasası’nın 5. maddesine göre, onaylanan uluslararası anlaşmalar ile Ermenistan yasaları arasında bir çelişki durumunda uluslararası anlaşma hükümleri geçerlidir. Yani, Ermenistan Anayasası, Barış Anlaşması’nın imzalanmasına engel olarak gösterilemez. Aksine, Anayasa ile ilgili endişelerin en verimli şekilde giderilmesi, Barış Anlaşması’nın imzalanmasıyla mümkündür.

Soru – Azerbaycan, Ermenistan’ı bölgesel iletişim kanallarının yeniden açılması yönündeki yükümlülüklerini yerine getirmemekle ve Azerbaycan’ın Batı bölgeleri ile Nakhicevan arasında zor ve uzun ulaşım yolları önermekle suçluyor.

Cevap – Ermenistan’ın bölgesel ekonomik ve ulaştırma iletişimlerinin açılması konusunda tek taraflı bir yükümlülüğü bulunmamaktadır. Azerbaycan'ın batı bölgeleri ile Nakhicevan arasındaki ulaşım bağlantısına ilişkin ayrı bir gündem, Ermenistan’ın ulaşım ve ekonomik bağlarının engellenmesinin kaldırılmasını da içeren daha geniş bir gündemin parçasıdır. İkinci olarak, Ermenistan, ilk etapta Zangelan-Meğri-Ordubad-Yeraskh demiryolu yük taşımacılığının başlatılmasını önerdi. Zangelan ile Ordubad arasındaki en kısa demir yolu hattıdır. Otoyollara gelince, bizim sahip olduğumuz yollar ve sahip olduğumuz araziyi göz önünde bulundurursak, dağlık bir ülke olmamızı suçlamak en azından ciddi değildir.

Soru – Azerbaycan, Ermenistan'ı militarizasyon ve sınır bölgelerinde saldırı silahları konuşlandırmakla suçlamaya devam ediyor, bunu Ermenistan'ın güç kullanma senaryosuna hazırlık yaptığı bir gerekçe olarak gösteriyor.

Cevap – Hangi sorunun çözümünde güç senaryosu? Ermenistan’ın gündeminde olan hangi sorunun çözümü, güç senaryosunu gerektirebilir? Böyle bir açıklama ancak Ermenistan’ın 200 kilometrekareden fazla işgal altındaki bölgeler meselesi için yapılabilirdi, ancak Ermenistan bu konuda açıkça ifade etmiştir ki, bu sorunu güç yoluyla çözmeyi amaçlamıyor, çünkü sınır belirleme süreci ve şimdi de barış anlaşmasının onaylanan metni, bu sorunu barışçıl yollarla çözmek için tüm imkanları yaratmıştır. Ermenistan, sadece olası bir saldırıya karşı koymak için güç senaryosuna hazırlanabilir ve bu, herhangi bir ülkenin meşru hakkıdır, ve sınır bölgelerinde Ermenistan'ın tüm adımları yalnızca savunma mantığına dayanmaktadır.

Ayrıca hatırlatmakta fayda var ki, 2021 yılında Ermenistan, sınır bölgelerinden kuvvetlerin ayna şeklinde geri çekilmesi önerisini sunmuş, ancak Azerbaycan buna katılmamıştır. Bu bağlamda, bölgenin militarizasyonu endişe verici olabilir ve bu sorunu çözmek amacıyla Ermenistan, Azerbaycan’a silahların karşılıklı denetimi için ikili bir mekanizma kurulmasını teklif etmiştir, ancak Azerbaycan bugüne kadar buna olumlu yanıt vermemiştir.

Ermenistan militarize olmuyor, aksine orduyu dönüştürme stratejisini uyguluyor, bu da kamuya açık bir belgedir. Bir kez daha, Ermenistan’ın barış gündemine bağlılığını ve Azerbaycan'a, ‘Barış ve Devletlerarası İlişkilerin Kurulmasına Dair’ anlaşmanın onaylanan metninin imzalanacağı yer ve tarihler hakkında görüşmelere başlaması çağrısını yineliyorum.