Փարիզն ակտիվանում է՝ դուրս մղելով Անկարային. Շահան Գանտահարյանի նոր հոդվածը

ԵՐԵՎԱՆ, 7 ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Բաքվում Թուրքիայի արտգործնախարարի արած հայտարարությունները՝ հակամարտության կարգավորումը Մոսկվա-Անկարա համատեղ դերակատարությամբ պայմանավորելու, անպայման պիտի արձագանգվեր Ադրբեջանի կողմից։

Եւ այսպես․Ալիեւըպարզդարձրեց,որբանակցություններիդերակատարպետքէ դառնա Թուրքիան։ Հայտարարությունըընդհանուրից դեպիմասնակիառաջադրանքի բանաձեւում է։

Խոսելով «հավերժականխաղաղության»տեսությանմասինԱլիեւըշեշտել է,որարցախյան հակամարտության քաղաքական կարգավորումը պետք է ամրապնդվի աշխարհի առաջատար երկրների երաշխիքներով, ընդ որում, նրանց կազմը կարող է չսահմանափակվել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի կողմից։Եւապա ուղղակիհստակեցրել.«Անշուշտ, Թուրքիան,որպեսմեծերկիր, որպեսմերհարևան, Հարավային Կովկասումհարևան,իրավունքունիմասնակցելումիջնորդական առաքելությանը,որնիրականացվելուէակտիվմարտականգործողություններիավարտից հետո։Հաշվիառնելով,որներկայիսմիջնորդականառաքելությունը28տարիշարունակոչմիարդյունքիչիհանգեցրել,այլհանգեցրելէանգործության,այն,ինչմենքունենքհիմա,իհարկե,մենքպետքէելնենքպրագմատիկմոտեցումից,որըկարողէիրապեսդրականազդեցությունունենալտարածաշրջանումտեղիունեցողիրադարձություններիվրա՝էսկալացիայի նվազեցման,կայունխաղաղությանհաստատման,համագործակցությանզարգացմանհամար։ Եվ,իհարկե, առաջինհերթին,եսկարծումեմ,որդրանքԹուրքիանևՌուսաստաննեն»։

Չավուշօղլունառաջադրանքնէ,որը ձեւակերպվում է այստեղ։Ուղերձըհետեւյալն է։ԵԱՀԿ-ի ներկամիջնորդական ձեւաչափըանգործության է մատնվել՝ այն գործնականեւարդյունավետ դարձնելուհամար։

Որոշ հստակեցնելի կետեր կան այս բոլորում։Նախ պարզ է, որ,ներկա ձեւաչափից ՌԴ-ն անջատելով, քննադատականմեղադրանքներն ուղղվում ենՖրանսիային եւ ԱՄՆ-ին, որոնքանգործության են մատնել կարգավորմանընթացքը։Երկուերկրների դուրս մղմանառաջարկնէ,որն անում են Անկարան եւ Բաքուն հյաջորդաբար,իրար լրացնելով։ Իդեպ,ձեւաչափիփոփոխությունը միշտ հանկերգել էր Բաքուն․ այսանգամ երանգային նորությունըայնէ,որուղղակիհստակացվում ենայներկրները, որոնքպետքէստանձնեն միջնորդությունը։

Առկա հիմնականխնդիրն այսդեպքում այն է, որհակամարտությունում ոչ միայն հստակ կողմ, այլ նաեւուղղակիպատերազմ հրահրածեւպատերազմիմասնակցած, նույնիսկ՝ պատերազմկառավարածերկիրը այժմհավակնում էմիջնորդություն անել։Թուրքիայի ներգրավումը ընդհանրապեսդատապարտվել էարդենմիջազգայինընտանիքիկողմից։

Թե՛Չաւուշօղլունեւթե՛Ալիեւըիրենցհայտարարություններովըստէությանհակադրվում են ոչմիայնԵԱՀԿ-ին,միջազգայինհանրությանը եւ բազմաթիվպետություններին, որոնք, ԵԱՀԿ-իճշտածձեւաչափին հղում անելով պահանջում էին անհապաղպատերազմը դադարեցնելեւվերադառնալբանակցայինսեղան։ Ավելին, հակադրվում են նաեւՄԱԿ-իԱԽ-ին,որիհրապարակածհայտարարությունումեւսհղում կար նույն ձեւաչափին։

Պատերազմիբռնկմանպատճառահետեւանքայիներեւույթներըռազմաքաղաքագիտական վերլուծումների կենթարկվեն դեռեւս։Հիմապարզէ,որբանակցություններիվերադարձի մասինհայտարարությունները պիտի աշխուժանան։Ֆրանսիանարդեն հայտարարեց, որԺնեւում կսկսվեն քննարկումներ (բանակցություն բառը չի օգտագործել դեռեւս)եւ կշարունակվենՄոսկվայում։

ՖրանսիայիԱԳնախարարըայս առիթովմատնանշելէԱրցախումԹուրքիայի ռազմական միջամտությունը։

Ֆրանսիանհամանախագահողերկրիիրհանգամանքովեւիրնախագահիառաջադրածնոր մեթոդաբանությամբ գործելուաշխատակարգովնախաձեռնողականությամբէ հանդես գալիս։Ֆրանսիանիբրեւհամանախագահող ներկաէայստեղ․ՌԴ-ն իբրեւհաջորդ հանգրվանը հյուրընկալող՝ եւս։ Անկախ դրանից, որ ԱՄՆ-իմասիննշում չկա, այնուամենայնիվ,պարզէ,որմիջնորդականառաքելությանմիեւնույնձեւաչափով,թեկուզ տարբերմեթոդով,աշխատանքըվերագործարկվելու է։ՀՀ արտգործնախարարը մեկնում է Մոսկվա։

Ալիեւի հայտարարությունումկակարեւորբաղադրիչ,որըբանակցություններիվերսկսումը պայմանավորում էմարտականգործողությունների ավարտով։Մարտական գործողությունները շարունակվում են․սկսվում են քննարկումները, որոնք սկզբունքով հող կպատրաստեն բանակցությունների վերսկսման։

Եթեընդունենք,որբանակցությունները կմեկնարկեն,նկատելով,որԲաքվին չի հաջողվել որեւէխնդիր լուծել ռազմական առումով,ապաայսանգամկմտաբերենք,որ դիվանագիտականխնդիրեւսայսձեւով չի հաջողվել լուծել։ Բանակցությունները լինելու են թեկուզ նոր մեթոդով, այնուամենայնիվ նույն ձեւաչափով։Նախադրյալները հուշում են,որպատերազմհրահրողեւահաբեկչությունտարհանողպետությունը,միջնորդականդերդժվարթեկարողանա ստանալ։Անկարայինուղղածիրդատապարտանքներից հետոմիջազգայինհանրությունըլուրջդժվարության առաջ կկանգնինմանլիազորություն շնորհելու Անկարային։

ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ

«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր