ایران‌شناس: «وضعیت کنونی بسیار دشوار است، اما ایران همیشه موفق به پرهیز از رویارویی و درگیری‌ها شده است.»
6 دقیقه خواندن
ایروان، ۱۱ فوریه ۲۰۲۵ میلادی (۲۳ بهمن ۱۴۰۳ شمسی) «آرمِن پرِس»: وضعیت کنونی بسیار دشوار است، اما ایران همیشه توانسته است از رویارویی و درگیری‌ها اجتناب کند. تنش فعلی موجود بین ایالات متحد آمریکا و جمهوری اسلامی ایران کاملاً قابل پیش‌بینی بود، زیرا همه به یاد دارند که چطور «دونالد ترامپ» در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود سیاست فشار حداکثری علیه ایران را اتخاذ کرده و از مذاکرات هسته‌ای خارج شد، بنابراین هم برای طرف ایرانی و هم برای تحلیل‌گران واضح و آشکار بود که این سیاست اگر نه به طور کامل، حداقل در بیشتر موارد در دوران دوم ریاست‌جمهوری ترامپ نیز تکرار خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری دولتی «آرمِن پرِس»: «ژانّا وارتانیان» ایران‌شناس ارمنی، در چارچوب گفتگوی خود با خبرگزاری«آرمِن پرِس»، ضمن اشاره به تنش‌های روابط آمریکا و ایران و چشم‌انداز برنامه هسته‌ای ایران در این راستا، چنین نظری اظهار کرد.
«هر چند به خودی خود اظهارات طرفین که در این مرحله شاهد آن هستیم، بسیار قابل توجه است، اما قبل از پرداختن به آن‌ها باید به یاد آوریم که پیش از انتخابات اخیر ترامپ، چه وضعیتی حاکم بود. زمانی که در ایران دولت اصلاح‌طلبان به قدرت رسید، مذاکراتی با غرب آغاز شد. به‌ویژه وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان با رئیس دستگاه دیپلماسی ایران دیدارهای متعددی داشتند.
محور اصلی گفتگوهای طرفین این دیدارها بررسی موضوع از سرگیری مذاکرات هسته‌ای بود. اما زمانی که ترامپ انتخاب شد، حتی در آن صورت ایران احتمال ادامه مذاکرات را غیرممکن و منتفی ندانست، اما تنها به شرطی که آمریکا از رویکرد سیاست ۲۰۱۸ خود پیروی نکند و آن را مجدداً تکرار نکند.»
وارتانیان به دو نکته مهم در این راستا تأکید کرد؛ اولاً، ایالات متحده آمریکا اعلام کرده است که طرفدار مذاکرات است، اما اظهارات دولت ترامپ پیش از این به معنای مذاکرات صرفاً برای احیای توافق هسته‌ای یا ادامه مذاکرات بر اساس همان اصول نبوده است. دولت ترامپ همواره از ایران مطالبه حداکثری داشته است، اعم از توقف تولید موشک‌های بالستیک و غنی‌سازی اورانیوم، و حتی محدود کردن فعالیت‌های منطقه‌ای ایران.
همچنین، لازم به ذکر است که ترامپ دوازده درخواست به ایران ارائه کرده بود.
«منظور ترامپ اکنون از مذاکرات بررسی خود توافق هسته‌ای نیست بلکه دامنه بسیار گسترده‌تری و زمینه‌های بیشتری را دربر می‌گیرد، برای مثال، موضوع تولید موشک‌های ایرانی.
درخواست‌های آمریکا از ایران همانند گذشته غیرقابل قبول است، لذا طبیعی است که به علت وجود این درخواست‌ها، اظهارات طرفین قطعاً منجر به مذاکرات نخواهد شد و تنها محکوم به شکست و رسیدن به بن‌بست خواهد بود.
نکته مهم دیگری در این راستا این است که چند روز پیش آیت‌الله سید علی خامنه‌ای: رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که ایران پیش از این تجربه مذاکره با آمریکا و دولت ترامپ را داشته است؛ دولتی که از مذاکرات خارج شد و به تعهدات خود عمل نکرد. بنابراین با توجه به این تجربه، ایران باید از آن درس بگیرد و نباید با دولت ترامپ وارد مذاکره شود. بی‌تردید بیانات آیت‌الله سید علی خامنه‌ای برای وزارت امور خارجه ایران به‌عنوان سرمشقی در راستای تدوین سیاست خود خواهد بود.»
به نظر این ایران‌شناس، در این وضعیت حتی تصور از سر گرفته شدن مجدد مذاکرات امر بسیار دشواری است، چه برسد به امضای معامله یا توافقی. با این حال، ایران همچنان به شیوه عمل و خط مشی رفتار سال‌های اخیر خود ادامه می‌دهد. غنی‌سازی اورانیوم را به ۶۰ درصد رسانده است، اما در عین حال همواره با حفظ احتیاط تلاش می‌کند تا از ایجاد فرصتی برای دشمنان خود جهت آغاز درگیری جلوگیری کند.
«فکر نمی‌کنم که ایران به اقداماتی دست بزند که برای کشورهای دشمن، مبنای استناد و اقدامی علیه خود ایران شود. فارغ از هر چیز، در تمامی شرایط، ما همواره شاهد رفتار محتاطانه تهران بوده‌ایم و به‌ویژه اکنون که موضوع مذاکرات معلق و همچنان بلاتکلیف باقی مانده است، ایران بیش از پیش محتاط‌تر عمل خواهد کرد و از هرگونه درگیری پرهیز خواهد کرد. وضعیت کنونی بسیار پیچیده و دشوار است، اما ایران همیشه توانسته است با موفقیت از درگیری مستقیم اجتناب کند.»
وارتانیان در پایان سخن خود همچنین ضمن اشاره به نقش نیروهای نیابتی حامی ایران در تنش‌های روابط آمریکا و ایران، گفت که این پدیده جدیدی نیست، فقط در سال‌های اخیر با شدت بیشتری از آن استفاده شده است.
«شاید در این میان، تنها رویارویی سال گذشته ایران و اسرائیل جدید بود، به‌ویژه اینکه پس از تلافی موشکی ایران از خاک خود در پاسخ به تجاوزات اسرائیل، وضعیت به مرحله‌ای از درگیری فعال رسید.
رویارویی و درگیری‌ها با ایران در چندین جهت و جبهه همزمان ادامه داشت و اکنون ممکن است این وضعیت همچنان در قالب حملات مختلف ادامه یابد، به‌ویژه که نیروهای نیابتی حامی ایران در منطقه نسبتاً ضعیف شده‌اند. بنابراین، ایالات متحده آمریکا در صورت امکان از هیچ تلاشی در راستای کمک به حفظ تنش‌ها در اطراف ایران دریغ نخواهد کرد.»