YEREVAN, 30 KASIM, ARMENPRESS: Ermenistan Özel Görevli Büyükelçisi Edmon Marukyan, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'nın Prag ve Soçi'deki görüşmelerde Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sınırların hangi haritalara göre belirlenmesinin somut olarak kaydedilmediğini belirten açıklamasına yanıt verdi. Edmon Marukyan, Armenpress’in sorularını yanıtladı.

Soru: Sayın Marukyan, Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan'ın Armenpress’e verdiği röportaja yanıt veren Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, Prag ve Soçi zirvelerinin ardındaki açıklamalarda, BM Şartı ve Alma-Ata Beyannamesi'ne göre sınırların belirlenmesi gerektiğinin belirtildiği, ancak güya bunun hangi haritalara göre yapılmasına dair bir sözün olmadığını bildirdi. Aynı zamanda Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı temsilcisi, güya Ermenistan'ın kontrolünde Azerbaycan köylerinin olduğunu beyan ediyor. Bu açıklamayı nasıl yorumlarsınız?

Cevap: Azerbaycan yetkililerinin bir konuda karar vermesi gerektiğini belirtmek isterim. Ermenistan ile Azerbaycan arasında sınır var mı, yok mu? Zira onlar 12 Mayıs 2021'de ve 13 Eylül 2022’de Ermenistan'a karşı saldırılarda ve Ermenistan'ın egemen topraklarının işgalinde sınırın belirlenmemiş olduğunu, sınırın olmadığını söylediler, şimdi ise Ermenistan’ın kontrolü altında Azerbaycan topraklarının olduğunu nasıl iddia ederler? Azerbaycan tarafı böyle bir iddiada bulunarak Ermenistan ile Azerbaycan arasında net bir sınırın olduğunu kabul ediyor.

Ermenistan'ın devlet sınırına ilişkin tutumu çok nettir ve uluslararası hukuktan kaynaklanmaktadır. Buna göre Ermenistan-Azerbaycan devlet sınırı var, taraflar Alma-Ata Beyannamesi ve buna bağlı protokollere dayanarak bu sınırın tanınmasını 7 Ekim 2022'de Prag'da dörtlü görüşmede ve 31 Ekim 2022’de Soçi'de yapılan üçlü toplantıda teyit ettiler.

Devlet sınırının olduğunu kaydederek, Ermenistan'ın Tavuş bölgesindeki birçok köyün, Berkaber köyü ekilebilir arazisinin yüzde 70’i ve Jrambar’ın büyük bir kısmı, Paravakar köyü ekilebilir arazisinin yaklaşık yüzde 70'i, Aygehovit ve Vazaşen köylerin ekilebilir arazileri de 90’lı yıllardan bu yana Azerbaycan’ın işgali altında. Ermenistan, söz konusu bölgelerin de iade edilmesinin takipçisi olacaktır.

Azerbaycan'ın düzenli olarak seslendirdiği haritalar konusuna gelince de Azerbaycan tarafının açıklamaları birbirine tutmuyor. Azerbaycan, Alma-Ata Beyannamesi ve ona bağlı protokollere göre karşılıklı olarak birbirlerinin sınırlarını tanıyarak, haritaların manipülasyonu konusunu kapatmıştır, zira Sovyetler Birliği Cumhuriyetlerinin idari sınırlarından bahsettiğimiz açık. Dolayısıyla burada Alma-Ata Beyannamesi ve ona bağlı protokollere göre Ermenistan'ın toprak bütünlüğünü tanıyoruz deyip de tarihi haritalarla ilgili belirsiz konuşmaya devam etmek mümkün değil.

Soru: Mevcut durumda Ermenistan nasıl bir tavır almalı, hangi temelde ilerlemeli, nasıl çözümler görüyorsunuz?

Cevap: Ermenistan defalarca resmi olarak açıklamada bulundu ve sınır boyunca işgal edilmiş bölgelerin olmamasını sağlamayı teklif etti ve sınır boyunca geri çekilme ve askerden arındırılmış bölge oluşturmak için çözümler önerdi, ancak bu çözümlere yanıt olarak Azerbaycan tarafı bunu yapmadı. 12 Mayıs'tan itibaren sınır belirleme ve sınır güvenliği konularıyla ilgilenen komisyonların devam eden çalışmalarını hiçe sayarak bu yıl 13 Eylül'de yeni bir saldırı başlattı ve bunun sonucunda Ermenistan Cumhuriyeti’ne ait egemen topraklarından yeni bölgeler işgal edilmiştir.

Özetlemek gerekirse, burada temel sorunun şu olduğunu vurgulamalıyım ki, Azerbaycan, Ermenistan'ın topraklarınıda Azerbaycan tarihini sunmaya çalışıldığında net bir sınırımız olduğunu iddia edemez. Ermenistan'ı ve toprakları işgal ederken saldırgan savaş operasyonları başlatmak, bunun tersini, sınırın olmadığını ve sınır çizmeye tabi olduğunu iddia etmek demektir.

Ermenistan'ın sunduğu tüm öneriler geçerlidir ve eğer Azerbaycan siyasi irade ortaya koyarsa Alma Ata beyannamesi ve ona bağlı protokollerin rehberliğinde SSCB idari sınırları temelinde devlet sınırlarının tanınması Barış sözleşmesini imzalamadan önce olumlu bir etki yaratacak.