ԵՐԵՎԱՆ, 17 ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Պատմական հայտնի աղբյուրների համաձայն՝ Թբիլիսիի ներկայիս թիվ 104 դպրոցի տարածքում (նախկին՝ Գարեթուբանի, այժմ՝ Աթոնելի փողոց, Քուռ գետի աջափնյակ) 1430-1938 թթ. գործել է Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու Վիրահայոց թեմի Սուրբ Աստվածածին առաջնորդանիստ եկեղեցին, որը կոչվել է նաեւ «Վանքի Մայր Տաճար» կամ «Հարանց վանք»: Եռագմբեթ վանական հսկայական համալիրն իր մեջ ներառել է վանահոր երկհարկանի շենքը, կրթական ու մշակութային կենտրոններ, բնակելի սենյակներ: Բակում հուղարկավորվել են նաեւ ժամանակի մեծերը:
Խորհրդային շրջանում իրականացվող «կարմիր տեռորի» տարիներին, 30-ական թվականների Թբիլիսիում, ի թիվս մյուս՝ վրացական, հայկական, կաթողիկե եկեղեցիների, ոչնչացվել է նաեւ այս Վանքի համալիրը: Այսօր վանական համալիրի տարածքում պահպանվել է զանգակատան եւ երկհարկանի առաջնորդարանի մի մասը, որը բնակելի շենքի մի հատվածն է կազմում։ Վանքի տեղում կառուցված են թիվ 104 դպրոցը, Վրաստանի մշակույթի նախարարության շենքը:
Ինչպես «Արմենպրես»-ը տեղեկանում է «Վրաստան» թերթում տեղ գտած հրապարակումից, վերջերս, նախարարության շենքում ու բակում, որոնք հարակից են դպրոցին, տարվում են վերանորոգման աշխատանքներ: Հողային աշխատանքների ընթացքում բանվորները հայտնաբերել են բազալտե, առանց գրությունների, ինչպես նաեւ՝ հայերեն ու վրացերեն գրություններով մարմարե տապանաքարեր, մարդկային մասունքներ: Այդ մասին անմիջապես տեղեկացվել է Վրաստանի մշակույթի նախարար Թեա Ծուլուկիանուն:
Հետամուտ լինելով կատարվածին՝ նախարարն իր մոտ է հրավիրել Վիրահայոց թեմի առաջնորդ Տեր Կիրակոս վարդապետ Դավթյանին եւ «Վրաստան» թերթի գլխավոր խմբագիր Վան Բայբուրթյանին: Հանդիպմանը որոշում է կայացվել մասունքները վերաթաղել Խոջիվանքի պանթեոնում:
Թեա Ծուլուկիանու նախաձեռնությամբ ու կարգադրությամբ՝ արդեն հաջորդ տարվա հունվարից տվյալ վայրից 20-50 մետր հեռավորության վրա գտնվող տարածքում կիրականացվեն նոր մանրազնին պեղումներ:
Թբիլիսիում գործող «Միասին» հասարակական կազմակերպության նախագահ Լեւոն Չիդիլյանը «Վրաստան»-ի հետ զրույցում ասաց.
«Մենք շնորհակալ ենք նախարար Թեա Ծուլուկիանուն սրտացավության եւ աշխատանքները շարունակելու կարգադրության համար: Կարծում եմ, այս տարածքում դեռ շատ մասունքներ ու տապանաքարեր կգտնվեն»:
Մինչեւ այս պահը հայտնաբերվել է 2 դամբարան, որտեղ ոսկորներ կան, քանի որ, փաստացի, «Վանքի» տարածքում գործել է նաեւ յուրահատուկ պանթեոն: