384.19
وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان: «تأکیدات بیانیۀ پایانی اجلاس وزیران سازمان همکاری اسلامی با منطق و اصول بنیادین استقرار صلح در منطقه مغایر است»
8 دقیقه خواندن
ایروان، ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵ میلادی (۲ تیر ۱۴۰۴ شمسی)، «آرمِن‌پرِس»: وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان در واکنش به بیانیۀ پایانی اجلاس اخیر وزیران سازمان همکاری اسلامی، نسبت گنجانده شده به مفاد به ابتکار جمهوری آذربایجان در این بیانیه، ابراز نارضایتی کرده و آن را «تحریف‌شده، شدیداً یک‌جانبه و مغایر با منطق و اصول استقرار صلح و ثبات در منطقه» توصیف کرده است.
خبرگزاری دولتی «آرمِن‌پرِس» در زیر متن کامل بیانیۀ وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان را در واکنش به بیانیۀ پایانی آخرین نشست اجلاس وزیران سازمان همکاری اسلامی منتشر می‌کند:
وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان عمیقاً از عبارات تحریف‌شده و کاملاً یک‌جانبه‌ای که در «بیانیۀ استانبول» و قطعنامه‌هایی که به ابتکار جمهوری آذربایجان در آخرین اجلاس وزیران سازمان همکاری اسلامی به تصویب رسیده‌اند، ابراز ناامیدی می‌کند. تأکیدات مندرج در این اسناد، منافع و منطق برقراری صلح پایدار در منطقه را به‌طور کامل نقض کرده و کاملاً در تضاد با آن هستند.
خود را موظف می دانیم که توجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را به این واقعیت مهم جلب کنیم که که به‌کارگیری اصطلاح «آذربایجان غربی» اصطلاح «آذربایجان غربی» تحت پوشش حقوق بشر، در حقیقت ادعای سرزمینی آشکار و صریحی از سوی جمهوری آذربایجان علیه حاکمیت سرزمینی جمهوری ارمنستان است.
چنین ادعاهایی حتی در اسناد تأسیس سازمان‌هایی که با اهداف ساختگی و مصنوعی توسط جمهوری آذربایجان تأسیس شده‌اند، نیز به‌وضوح بازتاب یافته‌اند.
ضروری می‌دانیم بار دیگر یادآوری کنیم که اصطلاح «آذربایجان غربی» در اصل صرفاً می‌تواند به مناطق غربی جمهوری آذربایجان اشاره داشته باشد؛ از جمله قزاق، تووز، آغستافا، گده‌بی، داش‌کسن، کلبجر، لاچین، قبادلی، زنگلان و نخجوان.
بر همین اساس، بار دیگر تأکید می‌شود که در قلمرو جمهوری ارمنستان هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی منطقه‌ای به نام «آذربایجان غربی» وجود نداشته، ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد.
در خصوص آذربایجانی‌هایی ساکن در ارمنستان در دوران اتحاد جماهیر شوروی هم باید یادآور شد که این گروه، در سال‌های پایانی اتحاد جماهیر شوروی، به‌صورت داوطلبانه ارمنستان را ترک کردند. پیش از عزیمت نیز، بسیاری از آنان موفق شدند املاک خود را یا به فروش رسانده، یا از طریق مبادله واگذار کنند و یا از دولت وقت ارمنستان غرامت دریافت نمایند.
دریغ آنکه سرنوشت جامعۀ ارمنیان در جمهوری آذربایجان هرگز چنین نبوده است. آنچه بر سر آنان در باکو، سومگائیت و دیگر مناطق آمد، چیزی جز کشتار جمعی، پاکسازی قومی و کوچ اجباری نبود. آنچه بر ارمنیان در باکو، سومگائیت و سایر مناطق گذشت، چیزی جز کشتار جمعی و کوچ اجباری نبود آخرین نمود این رفتارهای خشونت‌بار، که جهان معاصر نیز شاهد آن بود، در پاییز سال ۲۰۲۳ رقم خورد؛ زمانی که بیش از ۱۱۵٬۰۰۰ نفر از ارامنۀ قره‌باغ کوهستانی، در معرض پاکسازی قومی قرار گرفتند و ناگزیر به ترک اجباری زادگاه و سرزمین مادری خود شدند.
حمایت تلویحی و تسویق غیر مستقیم سازمان همکاری اسلامی از چنین رفتارهایی، تضاد و گسستی آشکار در منطق و اصول این نهاد پدید می‌آورد، به‌ویژه وقتی با مواضعی که این سازمان در دو سال اخیر نسبت به بحران‌های خاورمیانه اتخاذ کرده، مقایسه می‌شود. این دوگانگی در رویکرد، هم پرسش‌برانگیز است و هم نگران‌کننده.
جای شگفتی‌ست که روایت نادرستی از رویدادهای خوجالی ارائه شده است. تاریخ واقعی جنایات علیه بشریت، کاملاً روشن و مستند است و هرگونه اتهامی که متوجه جمهوری ارمنستان شود، با این واقعیت‌های تاریخی در تضاد کامل است. این تحریف نه تنها حقیقت را مخدوش می‌کند، بلکه تلاشی‌ست برای معکوس‌نمایی مسئولیت‌ها در وقایعی که ماهیت آن برای همگان روشن است.
مایۀ تأسف عمیق است که بیانیۀ تصویب‌شده در چارچوب آخرین اجلاس وزیران سازمان همکاری اسلامی، برخلاف اعلام مواضع پیشین کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در ماه مارس سال جاری میلادی و پس از آن بوده است، مواضعی که بر لزوم برقراری روابط بین‌دولتی میان جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان و امضای «پیمان صلح» تأکید داشتند. در حالی که بیانیۀ اخیر حاوی مواضع، اظهارات و برداشت‌هایی یک‌جانبه در خصوص پیش‌شرط‌های یک‌جانبه‌ای در راستای امضای این پیمان است.
ما بار دیگر توجه اعضای محترم سازمان همکاری اسلامی را به این واقعیت جلب می‌کنیم که جمهوری ارمنستان آمادگی کامل خود را برای امضای فوری و بی‌درنگ «پیمان صلح» اعلام کرده است و حتی پیشنهاد رسمی آغاز رایزنی‌ها برای تعیین زمان و مکان امضای آن را نیز به جمهوری آذربایجان ارائه داده است. افزون بر این، جمهوری ارمنستان راه‌حل‌هایی سازنده نیز برای مجموعه‌ای از موضوعات مورد طرح و تأکید آذربایجان پیشنهاد کرده است.
در چنین شرایطی، آن دسته از شرکای منطقه‌ای که صادقانه دغدغۀ استقرار صلح پایدار در منطقه را دارند، می‌بایست رویکردی منطقی‌تر و مسئولانه‌تر اتخاذ کرده و جمهوری آذربایجان را ترغیب کنند تا بدون توسل به موانع ساختگی و تأخیرهای غیرضروری، گام نهایی در مسیر امضای «پیمان صلح» را بردارد.
قطعنامه‌ای که درخصوص حفاظت از میراث فرهنگی به تصویب رسیده است نیز موجب تأسف عمیق است؛ چرا که با چشم‌پوشی کامل از روند تخریب مستمر و ویرانگری سازمان‌یافته‌ای که میراث فرهنگی ارامنه در مناطق تحت کنترل جمهوری آذربایجان را هدف قرار داده ، می‌کوشد با اعطای رنگ‌وبوی مذهبی، به تقویت تزها و روایت‌هایی نادرست و خطرناک مشروعیت بخشد.
احترام و اهتمام جمهوری ارمنستان نسبت به میراث فرهنگی اسلامی نه‌تنها آشکار و شناخته‌شده، بلکه با شواهدی مستند به‌سادگی قابل اثبات است.
وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان قویاً از کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی که به این بیانیه و قطعنامه پیوسته‌اند، درخواست می‌کند تا در این رویکرد بازنگری کنند و قاطعانه از هرگونه ابتکار جانبدارانه‌ای که تمامیت ارضی و حاکمیت جمهوری ارمنستان را هدف قرار داده و روند حل‌وفصل و دستیابی به توافق نهایی میان جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به مخاطره می‌اندازد، پرهیز کنند.
در قفقاز جنوبی امروز، فرصتی واقعی و تاریخی برای تحقق صلح پایدار فراهم آمده است؛ اما اتخاذ چنین رویکردهای غیرسازنده‌ای از سوی نهادهای بین‌المللی، به بهره‌برداری مؤثر از این فرصت یاری نمی‌رساند.
جمهوری ارمنستان همچنان متعهد به اجرای راهبرد استقرار صلح است و از شرکای بین‌المللی، از جمله سازمان همکاری اسلامی، انتظار دارد که نقش سازنده و مسئولانۀ خود را در حمایت از تلاش‌ها برای برقراری صلحی پایدار، فراگیر و بادوام میان جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان ایفا کنند.