Առողջապահության նախարարության «Կոչումով բժիշկ» նախագիծն անդրադարձել է Անանիկյանների ընտանիքին

ԵՐԵՎԱՆ, 14 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: ՀՀ առողջապահության նախարար Արմեն Մուրադյանի նախաձեռնությամբ իրականացվող «Կոչումով բժիշկ» նախագիծը հաջողությամբ շարունակում է իր ընթացքը: Նախագծի միջոցով հանրության դատին է ներկայացվում Հայաստանում և նրա սահմաններից դուրս բնակվող հայ բժիշկների ամենօրյա բարդ, հարգանքի արժանի աշխատանքը: «Արմենպրես»-ը ներկայացնում է նախագծի երրորդ անդրադարձը, որը նվիրված է Անանիկյանների ընտանիքին:

ՀՀ Գիտությունների վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր-ակադեմիկոս Պավել Անանիկյանը մտավորականների` բժիշկների, նկարիչների, գրողների մի քանի սերունդների արժանի հետնորդն է: Բժիշկներ են եղել նրա ծնողները, նաև նրանց ծնողները:

Պետրոս Անանիկյանը ՀԽՍՀ-ում անոթային վիրաբուժության հիմնադիրներից է: 1955 թվականին ավարտել է Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտը: 1963-ին աշխատել է նույն բուհի Ընդհանուր վիրաբուժության ամբիոնում (1976-2000թթ. որպես վարիչ): Գիտության վաստակավոր գործիչ, Հայաստանի վիրաբուժական գիտությունների ակադեմիայի նախագահ, Ռուսաստանի բժշկատեխնիկական ակադեմիայի ակադեմիկոս, Հայաստանի վիրաբույժների միության նախագահության պատվավոր անդամ, այս և շատ այլ կոչումներ ունեցող բժիշկը տարբեր տարիների կտրվածքով աշխատել, նաև ղեկավարել է հայաստանյան առաջատար բժշկական հաստատություններ: Արդեն մի քանի տասնամյակ է, ինչ աշխատում է հարազատ դարձած Երևանի 3-րդ քաղաքային կլինիկական հիվանդանոցում, որի գլխավոր վիրաբույժն է: Ամեն օր վաղ առավոտյան մտնելով այժմյան «Արամյանց» բժշկական կենտրոն` Անանիկյանը հետաքրքրվում է հիվանդների առողջական վիճակով, ակտիվ հետևում հիվանդանոցի անցուդարձին, շտապում վիրահատարան: Հենց նրա խորհուրդն է կրտսեր գործընկերների համար ամենաարժեքաավորն ու սպասվածը:

«Այնպես ստացվեց, որ ես ընտանեկան ավանդության համաձայն դարձա բժիշկ-վիրաբույժ: Շատ եմ սիրել իմ մասնագիտությունը, անաչառ աշխատել եմ, վիրահատել եմ և շարունակում եմ վիրահատել»,- մասնագիտության ընտրությունը մեկնաբանելով՝ ասում է Անանիկյանը, ում կարծիքով վիրահատարանը նման է մարտի դաշտի, ուր պայքարում են մարդու կյանքի համար:

Անանիկյանի գնահատմամբ` բժիշկը պետք է լինի քաջ և ուժեղ, դիամակայի ցանկացած փորձության:

Գիտնականի աշխատանքները հիմնականում վերաբերում են սիրտանոթային վիրաբուժությանը: Նա մշակել է ստամոքս-տասներկումատնյա աղիքային արյունահոսությունների բուժման եղանակներ, ինչպես նաև պարբերական հիվանդության, լեղապարկի բորբոքման ախտորոշման, կլինիկայի, վիրաբուժության հարցերը: Առաջարկել է լեղապարկի սուր և քրոնիկ բորբոքման բուժման միասնական եղանակ: 1976-98 թթ. եղել է Երևանի գլխավոր վիրաբույժը: Բացի որովայնի, կույր աղիքի, ճողվածքի, լեղապարկի ընդհանուր վիրահատություններից, Անանիկյանը վարպետորեն կատարել է նաև էնդոկրինոլոգիական, գինեկոլոգիական, ուրոլոգիական, ուռուցքաբանական վիրահատություններ: Անանիկյանը մշտապես ձեռք է մեկնել բոլորին:

Վիրաբուժական գործունեության ընթացքում նրան մշտապես ուղեկցել են հանդիպումները նշանավոր մարդկանց հետ: Քչերը գիտեն, որ վիրաբույժը մամուլում հրատարակված պատմվածքների, ակնարկների հեղինակ է, Հայաստանի գրողների և նկարիչների միությունների անդամ: Վիրաբույժ աշխատելու երկարամյա փորձի արդյունքում նա հավաքագրել է արժեքավոր հուշեր հիվանդների, նրանց հարազատների և գործընկերների մասին, որոնք իրեն բնորոշ հումորի յուրահատուկ զգացումով ամփոփել է «Բեկորներ», «Կուրիոզներ վիրաբույժի կյանքից» գեղարվեստական, ինչպես նաև «Վիրաբույժի զրույցներ» գիտահանրամատչելի գրքերում: Անանիկյանը 1999թ. տպագրված «Բեկորներ» գիրքը նվիրել է իրեն մայրություն արած քույրերին` Օվսաննային, Մարգարիտային և Արուսյակին, ովքեր մեծ դերակատարում են ունեցել նրա կյանքում:«Նրանք հսկայական դեր են խաղացել իմ անհատականության կայացման գործում և մշտապես սրտումս մնացին որպես երեք սիրելի մայրեր»,- գրում է պրոֆեսոր- ակադեմիկոսը:

Պատահական չէ, որ Անանիկյանին հաճախ բնորոշել են որպես բժիշկ-նկարիչ:Ինքնուս նկարիչը մի շարք անհատական և խմբակային ցուցահանդեսների մասնակից է: Իր ձեռքով ստեղծած կտավների մեծ մասը տանն է, մի մասն էլ յուրահատուկ արվեստի շունչ է հաղորդում աշխատասենյակին:Անանիկյանն անմասն չի մնացել նաև հանրապետության քաղաքական կյանքի վճռորոշ խնդիրների շուրջ հրապարակումներից և ելույթներից, բայց առաջին հերթին նա եղել է բժիկ, ով օրվա ցանկացած ժամին պատրաստ է զննել հիվանդին, տալ համապատասխան ցուցումներ, անհրաժեշտության դեպքում վիրահատել:

Հայաստանում բժշկության բնագավառի բարձրագույն պետական մրցանակի` «Մխիթար Հերացու» շքանշանակիրն առանձնակի խանդավառությամբ ու սիրով է հիշում կյանքի ուղեկցի` պրոֆեսոր-նյարդաբան Էլմիրա Գևորգյանի հետ հանդիպումը դեռ ուսանողական տարիներին: Անանանիկյանի խոսքով` Գևորգյանը մշտապես ոգևորել է իրեն և հնարավորություն ստեղծել, որպեսզի կյանքի ամենօրյա դժվար հոգսերից շեղվելով, ժամանակ հատկացնի նաև ստեղծագործական գաղափարների իրականացմանը:

Երևանի «Թիվ 2 բուժմիավորման» գլխավոր տնօրենի խորհրդատու Էլմիրա Գևորգյանին 2012 թվականին ՀՀ նախագահի հրամանագրով առողջապահության ոլորտում ունեցած նշանակալի ավանդի համար շնորհվել է վաստակավոր բժշկի պատվավոր կոչում: Գևորգյանը Կովկասյան տարածաշրջանի ամենափորձառու և արհեստավարժ նյարդաբաններից մեկն է, ով աշխատանքային գործունեության երկարամյա տարիներին անթիվ-անհամար հիվանդներ է ապաքինել, նաև ստեղծել է նյարդաբան-բժիշկների դպրոց, հեղինակել մի շարք լուրջ գիտական աշխատանքներ, թեմային վերաբերող դասագրքեր, ձեռնարկներ հրատարակել: Նա անսահման հարգանք է վայելում հիվանդների, կոլեկտիվի յուրաքանչյուր անդամի կողմից:«Դպրոցն ավարտելուն պես ուզում էի աստղագետ դառնալ, սակայն հայրս ինձ հետ պահեց` ասելով, որ աստղագետն այնքան էլ հարմար մասնագիտություն չէ»,- հիշում է պրոֆեսոր Գևորգյանը:

Այսպիսով, մասնագիտության ընտրությունը նրան ոչ թե Բյուրականի աստղադիտարան, այլ Երևանի պետական բժշկական համալսարան տարավ: Աստղագիտությունն այժմ էլ հետաքրքրությունների տիրույթում է, սակայն բժշկությունն անփոխարինելի տեղ ունի նրա կյանքում: Ամուսնանալով՝ նրանք որպես երիտասարդ մասնագետներ գործուղվել են Իջևան, երկու տարի անց Կալինինո: Կարճ ժամանակահատվածում Գևորգյանն աշխատել է որպես թերապևտ, և նյարդաբան, զբաղեցրել նաև գլխավոր բժշկի տեղակալի, ապա գլխավոր բժշկի պաշտոնները: «Այնպես ստացվեց, որ մեր ընտանիքում բոլորը բժիշկներ են: Չեմ պատկերացնում, որ կարող էի այլ մասնագիտություն ընտրել, դա մեր կյանքն է:

Բժշկությունը ոչ թե գումար վաստակելու միջոց է, այլ առաքելություն: «Դա իմ եսն է, ես այլ կերպ ինձ չեմ պատկերացնում»,- անկեղծանում է նյարդաբանը, ով ամբողջ կյանքը նվիրել է նաև դասախոսական գործունեությանը: Ավելի քան 20 տարի Գևորգյանը զբաղեցրել է ԵՊԲՀ-ի նյարդաբանության ամբիոնի և կիցգիտահետազոտական լաբորատորիայի վարիչի պաշտոնը` հետագայում համարվելով նույն ամբիոնի պրոֆեսոր: 1962-ին Մոսկվայում հաջողությամբ պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն` «Գլխուղեղի ուռուցքների կլինիկական սիմտոմատիկան և նեյրովիրաբուժական ախտորոշումը» թեմայով:

Տասնամյակների ընթացքում հեղինակել է նյարդային համակարգի հիվանդությունների տեղագրական ախտորոշմանը վերաբերող ուսումնական 7 ձեռնարկ և 2 դասագիրք: Երկու մենագրությունների «Ճակատային բլթերի օջախային ախտահարումների ախտորոշման կատարելագործման ուղիները» (Ա.Ստեփանյանի հետ համատեղ) և «Պարբերական հիվանդության հոգենյարդաբանական տեսանկյունները» (Ա.Պ.Գևորգյանի հետ համատեղ) հեղինակ է: 220-ից ավելի նրա գիտականաշխատանքները նոր խոսք են գլխուղեղի օջախային ախտահարումների ախտորոշման կատարելագործման, նյարդաբանական այլ բարդ հիվանդությունները յուրովի ներկայացնելու առումով:

Նրա ղեկավարությամբ պաշտպանել է թեկնածուական 7 ատենախոսություն, ուսուցում է անցել ավելի քան 80 կլինիկական օրդինատոր: 1973-ից մինչև 2000 թվականը Էլմիրա Գևորգյանը ՀՀ առողջապահության նախարարությանգլխավոր նյարդաբանն էր: Դրանից հետո մինչև օրս ստանձնել է մայրաքաղաքի գլխավոր նյարդաբանի պարտականությունները: 1980-1990թթ. եղել է Նյարդաբանների համամիութենական ընկերության վարչության անդամ, ՀՀ նյարդաբանների ընկերության նախագահ, Գլխուղեղի ուսումնասիրության հայկական միջազգային ասոցիացիայի փոխնախագահ (1996-ից), Եվրոպականգիտության ասոցիացիայի հայկական բաժնի վարչության անդամ (1995-ից): Ամերիկյան կենսագրական ինստիտուտի կողմից (ԱՄՆ, Հյուսիսային Կարոլինա) Գևորգյանն ընտրվել է «2005 թվականի գիտության նշանակալի կին», իսկ Քեմբրիջի միջազգային կենսագրական կենտրոնը նույն թվականին նրան ճանաչել է առողջապահության բնագավառի առաջատար մասնագետ:

Բժիշկ-հիվանդ փոխհարաբերություններում փորձառու մասնագետն ունի խորհուրդների իր զինանոցը: Նա հորդորում է սկսնակներին միշտ լինել ուշադիր հիվանդների հանդեպ, խորհրդակցել գործընկերների հետ: «Բժշկությունը հեշտ գիտություն չէ, բայց պետքական է»,- նկատում է Գևորգյանը: Նրա խոսքով` այս բարդ գործում հաջողելու լավագույն միջոցը դիմացինին սիրելն է: Պավել Անանիկյանի և Էլմիրա Գևորգյանի ընտանիքի բժշկական գիծը հաջողությամբ շարունակում են երեխաներն ու թոռները:

Նրանց դուստրը հոգեբույժ Անահիտ Գևորգյանն է, որդին` վիրաբույժ Պետրոս Անանիկյանը: Բժիշկի ուղին են ընտրել նաև նրանց երեխաները: Անահիտի դուստրը` Աննան, նույնպես հոգեբույժ է, Պետրոսի որդին` Պավել Անանիկյան կրտսերը բժշկական կրթություն է ստացել: Այժմ բնակվում է Ավստրալիայի Ադելաիդա քաղաքում և որպես երկրորդ մասնագիտություն ընտրել է իրավագիտությունը:Պետրոս Անանիկյանը խոստովանում է, որ հոր հետ միևնույն հիվանդանոցում աշխատելը և հաճելի է, և պարտավորեցնող: «Միշտ փորձել եմ հետ չմնալ նրա ավանդույթներից»,- ասում է պրոֆեսոր Պետրոս Անանիկյանը, ում համոզմամբ` բժիշկը պետք է լինի ազնիվ իր և հիվանդի առջև: Ինչպես յուրաքանչյուր ընտանիք, Անանիկյաններն էլ բժշկագիտության արդի խնդիրների մասին քննարկումներից անմասն չեն մնում:

«Բոլոր այն երիտասարդները, ովքեր ցանակնում են բժիշկ դառնալ, չպետք է մոռանան, որ այս մասնագիտությունը չեն ընտրում միայն լսելով. պետք է սիրել այն, լինել պարտաճանաչ և նվիրված»,- ընդգծում է վիրաբույժը հավելելով, որ բժիշկի համար լավագույն շնորհակալությունը կատարված աշխատանքի դիմաց մարդկանց գոհունակությունն է:

Բժշկական այս մեծ ընտանիքի կրտսեր գործընկերներին ուղղված հիմնական հորդորն է լինել նվիրված իրենց գործին, աշխատել անշահախնդիր: Հայկական բժշկագիտության նվիրյալների մեծագույն ցանկություններից է նաև, որ առաջիկայում ծոռները ևս ընտրեն բժշկի ուղին:

Նախագծի շրջանակում Անանիկյաններին հյուրընկալվել էր ՀՀ առողջապահության նախարար Արմեն Մուրադյանը: