პოლიტიკური

მშვიდობის ყველა წინაპირობა არსებობს: პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანის სტატია

9 წუთი კითხვის

მშვიდობის ყველა წინაპირობა არსებობს: პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანის სტატია

აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ოფიციალური პროპაგანდა სულ უფრო მეტად ამყარებს თეზას, თითქოს სომხეთი იარაღდება, აზერბაიჯანზე თავდასხმისთვის ემზადება და, შესაბამისად, აზერბაიჯანს აქვს უფლება, დაიცვას თავი და განახორციელოს პრევენციული ზომები.

თუ უფრო მარტივად და მოკლედ გადმოვცემთ აზერბაიჯანული პროპაგანდის ამ თეზებს, ყველაფერი შემდეგს უკავშირდება: სომხეთი ემზადება აზერბაიჯანზე თავდასხმისთვის, ამიტომ აზერბაიჯანმა სჯობია, პირველი შეუტიოს სომხეთს, როგორც პრევენციული მოქმედება.

ამ პროპაგანდისტული თეზების წარმოშობის ორი ვერსია არსებობს: ან აზერბაიჯანი მართლა ფიქრობს, რომ სომხეთს აზერბაიჯანზე თავდასხმის განზრახვა აქვს, ან თავად გეგმავს თავდასხმას და ცდილობს, ამის გასამართლებლად საფუძველი შექმნას. ორივე შემთხვევაში, ძირითადი დებულება სომხეთის მხრიდან აზერბაიჯანზე თავდასხმის განზრახვის შესახებ აზერბაიჯანის მტკიცებაა.

ემზადება კი სომხეთი აზერბაიჯანზე თავდასხმისთვის?

ნებისმიერი ობიექტური დამკვირვებელი დაადასტურებს, რომ სომხეთის რესპუბლიკის მთავრობამ ამ საკითხში არ დატოვა არანაირი ინტერპრეტაციის სივრცე. არაერთხელ მითქვამს და კიდევ ერთხელ განვმარტავ, რომ სომხეთის რესპუბლიკა ერთგულია 2022 წლის 6 ოქტომბერს, პრაღაში მიღწეული სტრატეგიული შეთანხმების, რომლის თანახმადაც სომხეთი და აზერბაიჯანი ერთმანეთის ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს აღიარებენ ალმა-ათის დეკლარაციის საფუძველზე.

ეს ნიშნავს, რომ სომხეთის რესპუბლიკა აღიარებს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის (აზერბაიჯანის სსრ) ტერიტორიის ფარგლებში, ხოლო აზერბაიჯანის რესპუბლიკა აღიარებს სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის (სომხეთის სსრ) ტერიტორიის ფარგლებში.

ეს თეზა უკვე დე იურე ძალაში შევიდა ორივე სახელმწიფოში, რადგან „სომხეთის რესპუბლიკასა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკას შორის სახელმწიფო საზღვრის დელიმიტაციისა და სასაზღვრო უსაფრთხოების საკითხების კომისიისა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკასა და სომხეთის რესპუბლიკას შორის სახელმწიფო საზღვრის დელიმიტაციის სახელმწიფო კომისიის“ ერთობლივი მუშაობის შესახებ დებულებაში, რომელიც ორივე ქვეყანაში დამტკიცდა, ალმა-ათის დეკლარაცია დაფიქსირდა, როგორც ორი ქვეყნის შორის საზღვრის დელიმიტაციის პროცესის ძირითადი პრინციპი.

ასევე, ამ ფაქტის გათვალისწინებით არაერთხელ მითქვამს, რომ სომხეთის რესპუბლიკა სამხედრო გზით არ აპირებს იმ 200 კვადრატულ კილომეტრზე მეტი ტერიტორიის დაბრუნებას, რომელიც ამჟამად აზერბაიჯანის ოკუპაციის ქვეშ იმყოფება, მიუხედავად იმისა, რომ ეს ტერიტორია სომხეთის რესპუბლიკის 29,743 კვადრატული კილომეტრის საერთაშორისო დონეზე აღიარებული სუვერენული ტერიტორიის განუყოფელი ნაწილია. ეს იმიტომ, რომ ზემოხსენებულ დებულებაში ეს საკითხი პრინციპულად უკვე გადაჭრილია და დელიმიტაციის პროცესში მისი პრაქტიკული გადაწყვეტის რეალური და ობიექტური შესაძლებლობა არსებობს.

ამ კონტექსტში მსურს ხაზი გავუსვა, რომ სომხეთის არმიის 33-ე წლისთავის აღსანიშნავად განვაცხადე, რომ ჩვენი ჯარი არ უნდა იქნას გამოყენებული სომხეთის რესპუბლიკის საერთაშორისო დონეზე აღიარებული სუვერენული ტერიტორიის ფარგლებს გარეთ (ეს, რა თქმა უნდა, არ ეხება საერთაშორისო სამშვიდობო ძალების შემადგენლობაში სომხეთის სამშვიდობო დანაყოფების მონაწილეობას).

ამრიგად, აზერბაიჯანზე თავდასხმის სომხეთის განზრახვის შესახებ გავრცელებული თეზები უბრალოდ მოგონილია.

არის თუ არა შეიარაღების პროცესში სომხეთის რესპუბლიკა?

სომხეთის რესპუბლიკა ახორციელებს თავისი არმიის რეფორმას ზემოთ აღნიშნული პრინციპის ფარგლებში, ანუ თავისი საერთაშორისოდ, მათ შორის აზერბაიჯანის მიერ აღიარებული ტერიტორიული მთლიანობისა და სუვერენიტეტის დასაცავად. ეს არის ნებისმიერი ქვეყნის საერთაშორისოდ აღიარებული უფლება, რომლის საკამათოდ დაყენებაც საერთაშორისო სამართლის უხეში დარღვევაა.

აქვს თუ არა სომხეთის არმიის რეფორმებს კავშირი აზერბაიჯანთან? – კი და არა.
არა, რადგან, როგორც ზემოთ განვმარტე, სომხეთს არ აქვს არანაირი სამხედრო ოპერაციის გეგმა, განზრახვა ან მიზანი აზერბაიჯანის წინააღმდეგ.
კი, რადგან სომხეთის რესპუბლიკის უსაფრთხოების წინააღმდეგ წარმოქმნილი საფრთხეები სწორედ აზერბაიჯანიდან მომდინარეობს.

უპირველეს ყოვლისა, პრაღის შეთანხმების მიუხედავად, აზერბაიჯანის უმაღლესი ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან ისმის განცხადებები, რომლებიც კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიულ მთლიანობას.
ამგვარი განცხადებები ყველაზე სრულყოფილად გამოიხატება ე.წ. „დასავლეთ აზერბაიჯანის“ რიტორიკაში, რომელსაც აზერბაიჯანის უმაღლესი ხელმძღვანელობა მხარს უჭერს. ამავე სახელწოდების ორგანიზაციის ფუნდამენტურ დოკუმენტებში სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენული ტერიტორიის დაახლოებით 60% მოხსენიებულია როგორც „ამჟამად სომხეთის რესპუბლიკის კონტროლის ქვეშ მყოფი ტერიტორიები“ ან „ტერიტორიები, რომლებიც ამჟამად იმართება პოლიტიკური და იურიდიული ერთეულის მიერ, რომელსაც სომხეთის რესპუბლიკა ეწოდება“.

ახლა ეს ყველაფერი უნდა შევადაროთ ბაქოში მიმდინარე პუბლიკურად დადგმულ სასამართლო პროცესებს, აზერბაიჯანის მიერ მილიარდობით დოლარის შეიარაღების შეძენას და ოფიციალური ბაქოს აგრესიულ რიტორიკას. შედეგად ცხადი ხდება, რომ სომხეთის რესპუბლიკის უსაფრთხოების წინააღმდეგ აზერბაიჯანში რეალური საფრთხეები გენერირდება.

გადაწყვეტილებები

ამ სიტუაციის გადაწყვეტის გზები უკვე შეთავაზებულია და ისინი თავად სომხეთისა და აზერბაიჯანის წარმომადგენლების ერთობლივი მუშაობის შედეგად შეიქმნა.

უპირველეს ყოვლისა, მშვიდობის შეთანხმების უკვე შეთანხმებული მუხლები საფუძვლიანად წყვეტს არა მხოლოდ ერთმანეთის მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიების არარსებობის საკითხს, არამედ მომავალში ასეთი პრეტენზიების არ წარდგენის ვალდებულებასაც.

მშვიდობის ხელშეკრულების ხელმოწერა სამუდამოდ ხურავს იმ კარს, რომელიც პრაღაში უკვე დაიხურა სომხეთსა და აზერბაიჯანს ერთმანეთის მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიების წარდგენის შესაძლებლობას აღარ აძლევს.

მშვიდობის შეთანხმების შეთანხმებული ნაწილი უკვე საკმარისად სერიოზული და მომწიფებულია ხელმოსაწერად, მიუხედავად იმისა, რომ დარჩენილი ორი შეუთანხმებელი მუხლისთვის სომხეთის რესპუბლიკამ უკვე შესთავაზა ყოვლისმომცველი გადაწყვეტილებები და ელოდება აზერბაიჯანის დადებით პასუხს.

გარდა ამისა, სომხეთის რესპუბლიკამ აზერბაიჯანს წერილობით შესთავაზა მექანიზმების შექმნა შეიარაღების ორმხრივი კონტროლისთვის და სასაზღვრო ინციდენტების ერთობლივი გამოძიებისთვის და კვლავ ელოდება აზერბაიჯანის პოზიტიურ პასუხს.

გარდა ამისა, სომხეთის რესპუბლიკამ აზერბაიჯანს წერილობით შესთავაზა სომხეთის ტერიტორიით აზერბაიჯანიდან აზერბაიჯანში და საერთაშორისო მიმართულებით, ასევე აზერბაიჯანის ტერიტორიით სომხეთიდან სომხეთში და საერთაშორისო მიმართულებით სარკინიგზო გადაზიდვების განხორციელების მექანიზმები და კვლავ ელის აზერბაიჯანის პასუხს.

სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სასაზღვრო დელიმიტაციისა და საზღვრის უსაფრთხოების საკითხებზე მომუშავე კომისიები ნორმალურ და კონსტრუქციულ რეჟიმში მუშაობენ.

რამდენიმე დღის წინ გაიმართა შეხვედრა სომხეთის რესპუბლიკის ტყვეების, მძევლებისა და უგზო-უკვლოდ დაკარგული (განთავსების ადგილი უცნობი) პირების საკითხებზე მომუშავე უწყებათაშორის კომისიასა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სამხედრო ტყვეების, მძევლებისა და უგზო-უკვლოდ დაკარგული მოქალაქეების საკითხებზე მომუშავე სახელმწიფო კომისიას შორის.

ყველაფერი ეს ნიშნავს, რომ რეგიონში ესკალაციის არანაირი წინაპირობა არ არსებობს და, მეტიც, მშვიდობისთვის ყველა აუცილებელი პირობა შექმნილია. საჭიროა სცენარიულ მოქმედებებზე და ესკალაციის ხელოვნურ შექმნაზე უარის თქმა და ინსტიტუციური მშვიდობის დამკვიდრება. სომხეთი არა მხოლოდ მზად არის ამისთვის, არამედ ამ გზას არ გადაუხვევს.

ნიკოლ ფაშინიანი
სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი

 

AREMNPRESS

სომხეთი, ერევანი, 0001, აბოვიანი 9

+374 10 539818
[email protected]
fbtelegramyoutubexinstagramtiktokdzenspotify

ნებისმიერი მასალის სრული ან ნაწილობრივი აღდგენა მოითხოვს "არმენპრესის" საინფორმაციო სააგენტოს წერილობით ნებართვას

© 2025 ARMENPRESS

შექმნილია: MATEMAT