392.54
کارشناس ایرانی: «اگر آذربایجان واقعاً به دنبال صلح است، باید از زبان پیش‌شرط‌ها در مذاکرات با ارمنستان دست بردارد.»
8 دقیقه خواندن
ایروان، ۲۰ مارس ۲۰۲۵ میلادی (۳۰ اسفند ۱۴۰۳ شمسی)، «آرمِن پرِس»: «احسان موحدیان» کارشناس ایرانی، پژوهشگر امور بین المللی و قفقاز جنوبی، بر این باور است که اگر آذربایجان واقعاً به دنبال عادی‌سازی روابط خود با ارمنستان و رسیدن به صلح پایدار در قفقاز جنوبی است، باید از زبان پیش‌شرط‌ها در مذاکرات با ایروان دست بردارد. به گفته این کارشناس، مطرح و ترویج پیش‌شرط‌های جدید روزافزون از طرف آذربایجان بهترین گواه این حقیقت است که باکو به دنبال صلح واقعی نیست.
به گزارش خبرگزاری دولتی «آرمِن پرِس»: احسان موحدیان: استاد دانشگاه علامه طباطبای تهران (ATU / Allameh Tabataba) ، در چارچوب مصاحبه‌ای با خبرنگار «آرمِن پرِس» ضمن اشاره به بیانیه‌های ارمنستان و آذربایجان در خصوص دستیابی به توافق نهایی بر سر تکمیل متن پیشنویس «پیمان صلح» و مطرح کردن مستمر و روزافزون پیش‌شرط‌های جدیدی از طرف باکو بلافاصله پس از صدور این بیانیه‌ها، چنین اظهاراتی داشته است.
تحلیلگر سیاسی ایرانی تأکید دارد که هنگام صحبت از صلح، طبیعی است که همه واکنش مثبتی نسبت به فرصت برقراری صلح پایدار نشان می‌دهند و همه علاقه‌مند به برقراری صلح و ثبات پایدار هستند، اما در این راستا هنوز مشکلاتی وجود دارند که همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند و همچنان بخشی از روند عادی‌سازی روابط ارمنستان و آذربایجان باقی مانده‌اند.
«برقراری صلح؛ ثبات و امنیت را برای قفقاز جنوبی به ارمغان خواهد آورد. فقط در شرایط صلح است که، می‌توان در خصوص فرصت‌های تقویت بیشتر همکاری‌های فرهنگی و اقتصادی و گسترش همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف صحبت کرد. همه ایرانیان از این توافق صلح استقبال می‌کنند. اگر این توافق عملی شود، ما می‌توانیم امیدوار باشیم که اجرای آن به برقراری صلح، امنیت و ثبات پایدار در منطقه منجر خواهد شد.»
به گفته او، در این راستا اول از همه باید به اظهارات و شایعات نادرست و ساختگی در خصوص اصطلاح موسوم به «کریدور زنگزور» مبنی بر اینکه «پیمان صلح» آن را حل نمی‌کند، و این مسئله همچنان منبعی برای بی‌ثباتی است، اشاره کرد.
کارشناس ایرانی در ادامه تأکید کرد: «همه ما به خوبی می‌بینیم که باکو از صلح صحبت می‌کند، اما وقتی صحبت از توافق صلح، مذاکرات و موارد مشابه می‌شود، به مسائلی اشاره می‌کنند که هیچ ارتباطی با صلح ندارند.»
به گفته موحدیان، مسئله دیگری که از سوی آذربایجان مطرح شده و منجر به مشکلات بغرنج و پیچیدگی‌ها شده است؛ موضوع آوارگان آذربایجانی است که باکو می‌خواهد آنها را در خاک ارمنستان اسکان دهد.
کارشناس ایرانی خطاب به آذربایجان این سوالات را مطرح کرد: «می‌گویند (منظور مقامات آذربایجان است) که باید ده‌ها هزار «آواره» آذربایجانی را به ارمنستان منتقل کنیم. این به چه معناست؟ آیا می‌خواهید وضعیت دموگرافی ارمنستان را تغییر دهید؟ آیا می‌خواهید با زور جمعیت ارمنستان را تغییر دهید؟ پس چرا هیچ‌گاه از آوارگان ارمنی قره‌باغ که از خانه‌هایشان به اجبار و زور آواره شده‌اند، صحبت نمی‌کنید؟ این ارامنه قرن‌ها در آنجا زندگی کرده‌اند. شما (منظور آذربایجان) آنها را (جمعیت ارمنی که به اجبار از قره‌باغ کوهستانی آواره شده‌اند) مجبور می‌کنید که سرزمین مادری‌شان، وطن‌شان را (قره‌باغ کوهستانی) ترک کنند. شما نمی‌خواهید این وضعیت را مسالمت‌آمیز تغییر دهید.»
به گفته موحدیان، ادعای باکو مبنی بر این که ایروان یک‌جانبه باید در اختیار باکو فضا برای عبور بدون مانع از خاک ارمنستان قرار دهد، غیرقابل‌فهم و بی‌معنی است. به گفته او، این موضع آذربایجان نشان‌دهنده نپذیرفتن حاکمیت ارمنستان است.
«اگر شما نمی‌خواهید حاکمیت یک کشور مستقل را به رسمیت بشناسید، نمی‌توانید به دنبال صلح با آن کشور باشید. این خود یک منبع بی‌ثباتی است، زیرا اگر آذربایجان بخواهد با رعایت حقوق و صلاحیت ارمنستان و با احترام به حاکمیت این کشور از خاک ارمنستان عبور کند، این تردد کاملاً قابل قبول است، اما تا جایی که من می‌دانم، آنها نمی‌خواهند حاکمیت ارمنستان را به رسمیت بشناسند و حقوق و صلاحیت این کشور را رعایت کنند.»
متخصص روابط بین‌الملل ایرانی در ادامه همچنین ضمن مطرح کردن این سوال را که آیا آذربایجان یا ترکیه حاضرند یا می‌خواهند که ساکنان هر کشوری بدون رعایت و احترام به قوانین آن از خاک کشورشان تردد کنند؟ تأکید کرد:
«بنابراین نمی‌توانند چیزی را که برای خودشان قابل قبول نیست، از ارمنیان بخواهند که آن را بپذیرند.»
وی ضمن اشاره به اینکه آذربایجان همچنین یک پیش‌شرط دیگر مطرح کرده است و اگر آذربایجان واقعاً به دنبال صلح است، مطرح این پیش‌شرط نیز، قابل درک نیست، افزود:
«نکته دیگری که به موجب آن آذربایجان از ارمنستان خواسته که برای زندگی ارامنه در قره‌باغ کوهستانی و استفاده از منابع طبیعی آنجا و برای جبران تخریب میراث تاریخی آذربایجان، غرامت پرداخت کند. البته در این میان یک سوال دیگری نیز پیش می‌آید: در این صورت چرا آذربایجان برای جبران خسارت حملات نظامی که از سال ۲۰۲۱ علیه ارمنستان انجام داده و اکنون هم حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ارمنستان را تحت اشغال دارد، غرامت پرداخت نمی‌کند؟»
این کارشناس ایرانی بار دیگر تأکید کرده است که تمامی این پیش‌شرط‌ها بهترین بیانگر این است که باکو به دنبال صلح واقعی نیست.
«باکو به دنبال صلح نیست، چون آنها فکر می‌کنند که برتر از دیگران هستند، آنها فکر می‌کنند که می‌توانند ارمنستان را در حالت تنش نگه دارند و از این طریق به خواسته‌های خود برسند.»
ارمنستان و آذربایجان در تاریخ ۱۳ مارس سال جاری میلادی در خصوص توافق نهایی بر سر متن پیشنویس«پیمان صلح» و پایان مذاکرات برای هماهنگی این پیشنویس، اعلام کردند. بلافاصله بعد از آن، وزارت امور خارجه جمهوری ارمنستان اعلام کرد که ارمنستان آماده آغاز مذاکراتی برای تعیین محل و زمان امضای «پیمان صلح» با باکو است، اما باکو در جواب پیش‌شرط‌های جدیدی مطرح می‌کند.
از یک طرف، آذربایجان همچنان با پافشاری بر روی ادعا و تز نادرست خود مبنی بر اینکه قانون اساسی ارمنستان شامل مطالبات ارضی از آذربایجان است، همچنان موضوع تغییر قانون اساسی ارمنستان را به عنوان پیش‌شرط برای امضای «پیمان صلح» مطرح می‌کند.
از طرف دیگر، آذربایجان به‌عنوان پیش‌شرط، موضوع انحلال گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) را نیز مطرح می‌کند. آذربایجان همچنان به ادعاهای خود مبنی بر اینکه ارمنستان از انجام تعهدات خود در خصوص بازگشایی ارتباطات منطقه‌ای خودداری کرده، ادامه می‌دهد.