Spitak’ı sarsan depremin üzerinden 35 yıl geçti

YEREVAN, 7 ARALIK, ARMENPRESS:35 yıl önce 7 Aralık 1988 tarihinde o dönemde Sovyetler Birliği’nin bünyesinde bulunan Ermenistan’ın kuzeybatısı şiddetli bir depremle sarsıldı. Saat 11.41’de meydana gelen 7 büyüklüğündeki depremde Ermenistan’ın Spitak, Gümri, Vanadzor, Akhuryan, Stepanavan şehirlerde büyük kayıplar yaşandı.

Deprem sonucu Ermenistan’ın ikinci kenti Leninakan’ın (şimdiki adı Gümri) konut fonu, sosyal ve üretim altyapısının % 80’ini kaybetti. Yüzbinlerce kişi evsiz kaldı.

Tahminlere göre depremin 5 dakika sonra meydana gelmesi durumunda çocuklar, okullarının zayıf binalarından çıkmış olacaklardı. Bu denli küçük bir gecikme birçok insanın yaşamını kurtarabilirdi. Fakat olayda 1000 kadar çocuk hayatını kaybetti.

Yerel binalar (özellikle okullar ve hastaneler) depreme dayanamamış ve bu durum 20 binden fazla insanın yaşamına mal olmuştur.

Deprem sonucu Spitak kenti tamamıyla tahrip oldu, sanayi potansiyelinin yaklaşık % 40’ı devre dışı kaldı.

Yıkıcı deprem sonucunda Ermenistan'ın toplam nüfusunun yüzde 17'si yok oldu, 100'den fazla sanayi kuruluşu faaliyet dışı kaldı, mimari, tarihi ve sanat eserleri de büyük hasar gördü.

Bölgedeki çoğu hastanenin yıkılması ve çok düşük kış sıcaklıkları nedeniyle kurtarma çalışmalarına hemen başlanamadı. Ermenistan hükümeti deprem sonrası normal yaşama dönüş için destek vermeyi öneren yabancı yardım ekiplerinin ülkeye girmelerine izin verdi.

Spitak kentinin tümü yıkılmış, komşu kentler Gümri ve Vanadzor'da da orta ölçekli hasar meydana gelmişti. Sarsıntı, çevre köyleri de etkilemiştir. Metsamor Nükleer Santrali de deprem nedeniyle kapanmıştır.

Deprem her ne kadar "orta şiddetli" sayılsa da, depremin yarattığı ağır yıkıma neden olan birçok etken mevcuttur. Bunlardan bir kısmı depremin meydana geliş zamanı, dondurucu kış soğukluğu, elverişsiz toprak koşulları ve uygunsuz bina yapımlarıdır.

Uzmanların hesaplamalarına göre, yerkabuğunun çatlama hattında ortama çıkan enerji 1945 yılında Hiroşima’ya atılan atom bombasının 10 katı bir gücü ortaya çıkardı.

Depremin ilk dakikalarından itibaren halk özverili bir şekilde çalıştı ancak gerekli kurtarma ekipmanının eksikliği güçlü bir şekilde hissedildi.

Birçok girişim çerçevesinde yurttaşlarımız bireysel olarak yardımlarını sundular. "SOS Armeni", "Aznavur'dan Ermenistan'a" ve daha onlarca örgüt onlar tarafından oluşturuldu. Birçok Diaspora Ermeni uzmanı Ermenistan'a akın etti: doktorlar, psikologlar, inşaatçılar, mimarlar burada kaldılar ve kurtarma ve rehabilitasyon çalışmalarına katıldılar.