نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان در چارچوب سخنرانی خود: «آزادی مذهبی در ارمنستان بخشی مهم از دموکراسی است.»

ایروان، ۶ فوریه ۲۰۲۵ میلادی (۱۸ بهمن ۱۴۰۳ شمسی) به گزارش خبرگزاری دولتی «آرمِن پرِس»: «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان، در چارچوب اجلاس بین‌المللی «آزادی مذهبی» که در واشنگتن برگزار شد، ضمن سخنرانی به سوالات سخنران اصلی این رویداد نیز پاسخ داد. نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان در سخنرانی خود به ویژه خاطرنشان کرد:

«خانم‌ها و آقایان، شرکت‌کنندگان محترم اجلاس بین‌المللی «آزادی مذهبی»،

برای من افتخار بزرگی است که این فرصت را دارم تا در مورد این موضوع بسیار مهم نظرات خود را با شما در میان بگذارم.

از دیدگاه من، آزادی مذهبی اول از همه در مورد دموکراسی و ناشی از آن است.

دموکراسی بدون آزادی مذهبی امکان‌پذیر نیست، زیرا آزاد بودن به معنای آزادی در درک خدا و مذهب است.

اما در عین حال آزادی همچنین به معنای تحمل و احترام به باورهای مذهبی دیگران است و یکی بدون دیگری می‌تواند منجر به تعصب مذهبی و افراط‌گرایی شود. ایمان به خدا یا عدم ایمان به او یک موضوع شخصی و مربوط به آزادی فردی است.

چگونه به خدا ایمان آوریم و از کدام مذهب استفاده کنیم، این مسأله‌ای است که به آزادی فردی و باورهای شخصی مربوط می‌شود.

البته ایالات متحده آمریکا یک کشور پیشرو و نمونه برای تمامی مردم و تمامی مذاهب در تضمین آزادی مذهبی است.

با پیروی از همین درک بود که ارمنستان در فوریه 2020 میلادی به اتحاد بین‌المللی «آزادی مذهبی و ایمان» پیوست، اتحادیه‌ای که با الهام از ایالات متحده آمریکا و در دوران اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تشکیل شده است.

خانم‌ها و آقایان، نهاد مذهبی اصلی در جمهوری ارمنستان، کلیسای حواری ارمنی‌ است و این امر طبیعی است، زیرا ارمنستان اولین کشوری است که هنوز در سال 301 میلادی توسط پادشاه ارمنی ترداد سوم مسیحیت را به عنوان دین رسمی کشور پذیرفته است.

از آن زمان، کلیسای حواری ارمنی‌ نقش مهمی در تاریخ کشور و برای مردم ما ایفا کرده است.

در ارمنستان کلیسای کاتولیک ارمنی وجود دارد و همچنین انجمن بشارتی ارمنی‌های آمریکا که آزادانه فعالیت می‌کنند و در جامعه ما از احترام زیادی برخوردارند. همچنین سازمان‌های مذهبی دیگری که مبتنی بر مسیحیت هستند نیز آزادانه فعالیت می‌کنند.

در اینجا باید اشاره کنم که بزرگترین جامعه یزیدیان جهان در ارمنستان مستقر شده است و اخیراً بزرگترین معبد یزیدیان جهان نیز در ارمنستان احداث  شده است.

در ارمنستان، حضور کلیسای ارتدکس روسیه، کلیسای آشوری، روس‌های مولوکانی، و بت‌پرستان را نیز داریم.

جامعه یهودی ارمنستان هرچند کوچک است، اما نقش مهمی در جامعه متنوع ما ایفا می کند، و زندگی مذهبی آن پیرامون کنیسه ایروان متمرکز شده است.

در مرکز شهر ایروان، ما یک مسجد فعال داریم که بخش مهمی از میراث فرهنگی ما محسوب می شود.

خانم‌ها و آقایان، آزادی مذهبی بخشی مهم از دموکراسی در ارمنستان است.

از منظر روابط منطقه‌ای، از چهار همسایه‌مان، سه کشور یعنی ایران، ترکیه و آذربایجان عمدتاً جمعیت مسلمان دارند.

همسایه دیگر ما، گرجستان، عمدتاً جمعیت مسیحی دارد و با جامعه مسلمان بزرگی نیز در آنجا حضور دارد. این امر بهترین بیانگر این است که چقدر تساهل مذهبی برای ثبات منطقه ما مهم است.

خوشبختانه، با وجود تضادهای سیاسی و قومی، ما در منطقه‌مان سنت‌های خوبی از تساهل، همزیستی مسالمت‌آمیز و احترام مذهبی داریم و این امر موجب می‌شود که صلح و ثبات پایدار در قفقاز جنوبی را واقعی‌تر گردد.

ما امیدواریم که اختلافات منطقه‌ای ما به گفتگوی منطقه‌ای تبدیل شود و آزادی مذهبی یکی از ابزارهایی است که می‌تواند در تحقق این امر را نقش مهمی ایفا کند.

از توجه شما متشکرم.

سپس نیکول پاشینیان به سوالات دیوید کری: سخنران اصلی این رویداد پاسخ داد.

در زیر متن کامل گفتگوی نیگول پاسینیان و دیوید کری آورده شده است:

دیوید کری - از شما متشکرم آقای نخست‌وزیر برای حضور در این رویداد، حضور شما برای ما افتخار بزرگی است. مهم‌ترین سوال امروز این است که چگونه می‌توان به صلح در منطقه پیچیده‌ای که شما در آن زندگی می‌کنید، دست یافت؟ می‌خواهم  به شما برای ابتکار «چهارراه صلح» تبریک بگویم. لطفاً بگویید، چه چشم‌اندازهایی برای ابتکار «چهارراه صلح» وجود دارد؟

نیکول پاشینیان – بار دیگر هم از شما برای دعوت تشکر می‌کنم. این واقعاً یک فرصت خوب و افتخار بزرگی است. بله، ما یک طرح مطرح کرده‌ایم که آن را «چهارراه صلح» نامیده‌ایم. این اول از همه مربوط به رفع انسدادها و بازگشایی ارتباطات منطقه‌ای ما است، اما این تنها به موضوع ارتباطات محدود نمی‌شود، زیرا اگر به این موضوع از دیدگاه تساهل مذهبی نگاه کنیم، این همچنین به ارتباط بین مردم مربوط است، زیرا وقتی ارتباطات حمل و نقلی باز می‌شود، این اولین و مهم‌ترین فرصت را برای مردم فراهم می‌کند که یکدیگر را ملاقات کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این یک عامل بسیار تعیین‌کننده برای صلح پایدار و استوار است. این یک پیشنهاد باز برای کشورهای منطقه ما است و البته، ما با هر کدام از آنها برای جامه عمل پوشاندن به این طرح همکاری می‌کنیم.

دیوید کری - عالی است. هزاران سال است که ارمنستان در چهارراه ادیان ابراهیمی قرار داشته است. فراتر و فارغ از مسائل اقتصادی، چگونه ارمنستان می‌تواند به لحاظ فرهنگی بخشی از گفتگوی میان ادیان مسلمانان، مسیحیان، یهودیان و دیگران باشد؟

نیکول پاشینیان - من قبلاً اشاره کرده‌ام که در کشور ما جوامع مذهبی مختلفی وجود دارد. البته در کشور ما هیچ تنشی بین جوامع مذهبی وجود ندارد. البته برخی از نیروها، همان‌طور که در هر جا وجود دارند، تلاش می‌کنند تا اقدامات تحریک‌آمیز از خارج انجام دهند، اما مؤسسات ما به خوبی به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند و اجازه نمی‌دهند که هیچ کسی بین جوامع مذهبی ما تنش ایجاد کند. در کشور ما واقعاً گفتگوی مذهبی حقیقی در جریان است. همان‌طور که اشاره کرده‌ام، بزرگ‌ترین جامعه یزیدیان جهان در ارمنستان مستقر است و این جامعه بخش بسیار مهمی از میراث ملی کشور ما محسوب می‌شود. البته ما احترام زیادی نسبت به مسلمانان، یهودیان و دیگر گروه‌های مذهبی داریم. من قبلاً گفته‌ام که بزرگ‌ترین نهاد مذهبی در ارمنستان، کلیسای حواری ارمنی است، اما ما همچنین کلیسای کاتولیک ارمنی و دیگر کلیساها را داریم. این برای ما یک سنت شکل گرفته، بسیار مهم و یک امر عادی است.

دیوید کری - ارمنستان سال‌هاست که از کشوری که بخشی از یک امپراطوری بود، به یک کشور مستقل تبدیل شده است. مردم ارمنستان چگونه از لحاظ احساسی با این واقعیت که آن‌ها اکنون جعامه یک کشور مستقل به معنای واقعی هستند، مواجه و برخورد می‌کنند، و در عین حال همچنان با منطقه ارتباط دارند؟

نیکول پاشینیان - می‌دانید، این واقعاً یک سوال بسیار مهم است. اکنون ما تلاش می‌کنیم تا مفاهیم دولت‌داری و استقلال را به مردم خود نزدیک کنیم. زیرا شما درست می‌فرمایید، این‌ها کاملاً مفاهیم متفاوتی هستند وقتی که شما شهروند یک امپراطوری هستید و وقتی که شهروند یک کشور مستقل و دموکراتیک هستید. برای مدت طولانی، به مدت چندین قرن، ارمنستان دولت مستقل نداشت و 30 سال پیش ما شروع به ساختن تاریخ مستقل خود کردیم و حالا در راستای ایجاد دموکراسی پایدار تلاش می‌کنیم. این یک مسیر آسانی نیست، اما در عین حال از اهمیت زیادی برخوردار است. با این حال، ما این کار را برعهده گرفته و  انجام می‌دهیم، همان‌طور که اشاره کردم، ما یک کشور دموکراسی در حال توسعه هستیم و این به خوبی نشان می‌دهد که دموکراسی در ارمنستان آینده‌ای بسیار روشن دارد.

دیوید کری - در پشت صحنه صحبت کوتاهی داشتیم و متوجه شدم که شما علاقه‌مند به دوچرخه‌سواری هستید، که من نیز سال‌ها پیش این کار را می‌کردم. چندین بار به ارمنستان آمده‌ام، و باید بگوییم که شما کشور زیبا دارید، حتی از مناطق مورد مناقشه که در سال‌های اخیر حوادث غم‌انگیزی در آنجا رخ داده است، بازدید کردم. دوست دارم ارمنستان را به عنوان یک مقصد گردشگری ببینم، جایی که مردم برای سفر بیایند... چه آینده‌ای برای ارمنستان پیش‌بینی می‌کنید، فکر می‌کنید ارمنستان روزی به یک مقصد جذاب گردشگری تبدیل خواهد شد؟

نیکول پاشینیان - بله، قطعاً. البته، ما اکنون در حال سازماندهی تورنمنت حرفه‌ای هستیم، که شاید نام آن «سفر به ارمنستان» باشد...

دیوید کری - آیا می‌توانم بابت این پیشنهاد حق امتیاز دریافت کنم؟

نیکول پاشینیان - بله، البته. اما سازماندهی مسابقات حرفه‌ای زمان‌بر است، شاید چند سال طول بکشد. به همین دلیل ما تصمیم گرفته‌ایم که امسال یک مسابقه دوچرخه‌سواری آماتوری از جنوب ارمنستان به شمال آن برگزار کنیم و از همه شما دعوت می‌کنیم تا در آن شرکت کنید. این فرصتی عالی خواهد بود تا زیبایی‌های طبیعی جمهوری ارمنستان را با چشم خود از نزدیک ببینید و ما دوست داریم میزبان شما در کشور خود باشیم.

دیوید کری - از حضور شما در اینجا متشکرم. حضور شما به این معنا است که شما به آزادی مذهبی ایمان دارید و به اینکه هر فردی حق دارد که به دین خود اعتقاد داشته باشد. پیام نهایی شما به این افراد که باورهای مختلفی دارند اما معتقدند که مردم حق دارند به ایمانی که از درون و  قلبشان برمی‌خیزد ایمان داشته باشند چیست؟ چه پیامی برای الهام‌بخشیدن و تشویق آن‌ها دارید؟

نیکول پاشینیان - می‌دانید، برای من ارزش‌های عهد جدید یا انجیل در کتاب مقدس بسیار مهم است و آغاز فعالیت‌های سیاسی من مبتنی بر آن‌ها بوده است. وقتی من در زندان بودم به عنوان یک زندانی سیاسی، کتاب مقدس تنها نیرویی بود که به من کمک کرد تا از پس این آزمون برآیم. البته بسیار مهم است که با کتاب مقدس هدایت شویم، به‌ویژه عهد جدید، و از آن بیاموزیم که چگونه باید در زندگی روزمره خود عمل کنیم. البته این کار آسان نیست، به‌ویژه در سیاست، اما ما تلاش می‌کنیم تا چه در سیاست داخلی، چه در سیاست اقتصادی و سیاست خارجی، سیاست‌هایی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و مذهبی داشته باشیم. البته در این راستا تساهل و آزادی مذهبی امر بسیار مهمی است.

 تصور دموکراسی بدون آزادی مذهبی بسیار سخت است. بنابراین، از آنجایی که ما ارمنستان را به عنوان یک کشور دموکراتیک می‌دانیم،  لذا آن را یک کشور دموکراتیک واقعی با گفتگوی سیاسی زنده و پویا، گفتگوی منطقه‌ای و گفتگو نزدیک با مردم، کشورهای مختلف و تمدن‌ها می‌بینیم. ما تلاش خواهیم کرد که ارمنستان را به مکانی روشن و درخشانی تبدیل کنیم برای مردم مختلف، تا آن‌ها از کشور ما بازدید کنند، وارد گفتگو شوند، دوچرخه‌سواری کنند، از طبیعت بی‌نظیر ما لذت ببرند، غذاهای ارمنی را امتحان کنند و از مکان‌های مقدس زیارت کنند.

 مرکز مذهبی ما ایجمیادزین است و همان‌طور که اشاره کردم، در سال 301 میلادی، مسیحیت توسط پادشاه ارمنی به عنوان دین رسمی کشور پذیرفته شد، و این اولین بار بود که کشوری مسیحیت را به عنوان دین رسمی و دولتی به رسمیت می‌شناخت. تمامی مکان‌هایی که با این توسعه مرتبط هستند در ارمنستان هستند و آن‌ها مکان‌های مقدس کشور ما هستند، لذا من از همه شما دعوت می‌کنم تا از آن‌ها بازدید کنید، از جمله از «خوُر ویراپ» که اولین رهبر مذهبی ما در آنجا به عنوان مسیحی زندانی بوده است. این در واقع یک آزار و اذیت  بود، اما پس از مدتی پادشاه فهمید که مسیحیت بهترین دین است و تصمیمات مربوطه را گرفت. در پایان سخن خود بار دیگر از همه شما دعوت می‌کنم تا از ارمنستان بازدید کنید و با چشم خود تمامی مکان‌های مقدس را ببینید و با این تاریخ غنی و مهم ارتباط برقرار کنید.

دیوید کری - من از برخی این اماکن بازدید کرده‌ام، مکان‌های مقدس بسیار زیبایی دارید. از شما متشکرم آقای نخست‌وزیر برای تعهدتان به صلح.

نیکول پاشینیان – من از شما سپاس گزارم.