ԵՐԵՎԱՆ, 16 ՓԵՏՐՎԱՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Աշխարհում զբոսաշրջիկների հիմնական մասը վաղուց արդեն չի հետաքրքրվում հարթ ու ասֆալտապատ փողոցներով, հարմարավետությամբ: Նրանք փնտրում են արկածներ ու ժամանց, համեղ ու առողջարար ուտելիք, արև, մաքուր օդ, երբեմն նաև քաղաքային աղմուկից հեռու միջավայր և այս ամենը համեմված մշակութային ու կրոնական գրավչությամբ: «Արմենպրես»-ը զրուցել է Հայաստանի զբոսաշրջության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն Արա Խզմալյանի հետ դեպի մեր երկիր զբոսաշրջային հոսքերի ավելացման ուղղությամբ կատարվող աշխատանքների մասին:

-Պարոն Խզմալյան, դեպի Հայաստան չվերթների ու զբոսաշրջիկների թվի մեծացման ուղղությամբ ի՞նչ ծրագրեր են նախատեսված այս տարի:

-Պարզ տրամաբանություն կա, որ ուղիղ չվերթների առկայությունը մեծ ազդեցություն ունի զբոսաշրջիկների քանակի ավելացման վրա: Այն միջոցառումները, որ ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության Զբոսաշրջության պետական կոմիտեն պատկան մարմինների հետ իրականացրել է մուտքի արտոնագրերի տրամադրման ընթացակարգի դյուրացման ուղղությամբ, կարծում եմ` կնպաստի զբոսաշրջության հոսքի աճին: Բայց ուղիղ չվերթը պետք է սնուցել մարքեթինգային միջոցառումներով։ Մարդիկ կսկսեն հետաքրքրվել մեր երկրով ու զբոսաշրջության ներուժով, բնականաբար բիզնեսն էլ կհասկանա, որ պետք է ուղիղ չվերթներ բացել դեպի Հայաստան: Ցանկալի է ուղիղ չվերթ ունենալ, օրինակ, Կահիրեից։ Գիտենք, որ Եգիպտոսում միլիոնավոր քրիստոնյաներ կան, մասնավորապես, ղպտիների քրիստոնեական համայնքը, որոնք կարող են նախընտրել Հայաստանը` հաշվի առնելով առաջին քրիստոնյա պետություն լինելու հանգամանքը:

Նախորդ տարի նախարար Սուրեն Կարայանի գլխավորած այցը Լիբանան մեզ ցույց տվեց, որ մեր երկիրը կարող է լինել կրոնական զբոսաշրջության չափազանց կարևոր ուղղություն, դա կապ չունի դավանական առանձնահատկությունների հետ: Լիբանանում հայկական համայնքը երկու հարյուր տարեկան է, մեր երկրի, մշակույթի մասին իրազեկվածությունը հարիր մակարդակի վրա է: Այս տարի մենք նախատեսում ենք Լիբանանում ներկայացուցիչ նշանակել մի անձի, ում կազմակերպությունը զբաղվում է մարքեթինգային արշավներով: Երկրի ճանաչելիությունը մի ընթացք է, որը պետք է դադար ու վերջ չունենա: Մեր ներկայացուցիչն աշխատելու է ոչ միայն  Լիբանանում, այլև Ծոցի արաբական երկրներում: Խնդիր կա շուկան լավ ճանաչելու, առանձնահատկությունները լավ հասկանալու, որպեսզի իրականացվեն նպատակաուղղված մարքեթինգային ծրագրեր:Նա շատ լավ գիտե այդ շուկան, Լիբանանի քաղաքացի է։ Այդ միջոցառումներն իրականացվելու են նաև նպատակային մյուս երկրներում:

Մենք ասում ենք՝ Ռուսաստան, և սովորաբար հասկանում ենք Մոսկվան ու Սանկտ Պետերբուրգը, բայց Ռուսաստանի Դաշնությունը շատ ավելի լայն հասկացություն է, քան, այսպես ասած, երկու մայրաքաղաքները: Ռուսաստանի ամբողջ հյուսիսային շրջանը համարվում է ամենավճարունակ հատվածը, քանի որ ընդերքը, ոսկին, ադամանդը, գազը, նավթն այդ շրջաններում ահռելի քանակների են հասնում, ու երկրի  բյուջեի զգալի մասը լցնում են այդ շրջանները: Նշանակում է, որ լուրջ աշխատանք կա տանելու նաև այնտեղ, որտեղ արևի, մաքուր բնության, համեղ մրգերի նախապատվություն կա, ու հետևաբար պետք է այդ խավին հնարավորինս ներգրավենք Հայաստան:

-Դուք սահուն անցում կատարեցիք իմ հաջորդ հարցին: Հիմնական թիրախային շուկաներում` Ռուսաստանում, Իրանում, արաբական և եվրոպական երկրներում, ինչպես նաև Չինաստանում, ի՞նչ կոնկրետ քայլեր ու միջոցառումներ են նախատեսված:

-Հայաստանի զբոսաշրջության զարգացման հիմնադրամի գերագույն խնդիրը երկրի ճանաչելիության բարձրացումն է: Սա նշանակում է, որ մեր աշխատանքների զգալի մասը նախատեսված է արտաքին աշխարհի համար, ուղղված է դեպի դուրս: Այդ ուղղությամբ ունենք մի շարք միջոցառումներ` միջազգային ցուցահանդեսներ, գինու, ուխտագնացության, խոհանոցային տուրիզմի վերաբերյալ  թեմատիկ ցուցահանդեսներին մասնակցություն, տարբեր գովազդային արշավներ, Հայաստանի օրերի անցկացում: Միջազգային հեղինակավոր ամսագրերում պետք է հրապարակենք հոդվածներ: Աշխատում ենք բլոգերներ ու լրագրողներ Հայաստան բերելու ուղղությամբ:

Այս տարի նախատեսում ենք Սանկտ Պետերբուրգում «Ռուսական հետք» շնորհանդեսի անցկացումը, որը հետաքրքիր ու Ռուսաստանում պատրիոտիկ ալիքի վրա նպաստավոր նախագիծ է: Ցանկանում ենք ցույց տալ հայ-ռուսական պատմական ու մշակութային առնչությունների հետքերը մեր երկրում` պատմական հուշարձաններ, գրավոր աղբյուրներ, կերպարվեստ, ռուսական գյուղերը` Ֆիոլետովո, Լերմոնտովո, ճանապարհը, որով անցել է Պուշկինն ու տեսել Գրիբոյեդովի դին: Այս ամենը պետք է պարզապես լավ լուսաբանել ու ներկայացնել: Սա դարձնել այնպիսի զբոսաշրջային փաթեթ, որը գրավիչ  կլինի ռուս զբոսաշրջիկների համար, ովքեր բացի ռուսական հետքից կտեսնեն Հայաստանն իր տարբեր դրսևորումներով: Սա նոր մեկնարկող նախագիծ է, բավականին լուրջ հետաքրքրություն առաջանցող մեր ռուս գործընկերների շրջանում:

-Իրանական շուկայում ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում, որպեսզի չեզոքացվի իրանցի զբոսաշրջիկների այն կերպարը, որը մեր հասարակության որոշ շրջանակների կողմից հաճախ քննադատվում է:

-Ինձ թվում է՝ մենք հակված ենք չափազանցումների: Եթե խնդիրներ էլ կան, դրանք հրատապ ու ահագնացող խնդիրներ չեն: Չեմ կարծում, որ անհանգստանալու բան ունենք մեր հարևան երկրից Հայաստան եկող զբոսաշրջիկների առումով: Գուցե լինեն կենցաղի, մշակույթի, քաղաքակրթական տարբերություններ, կարող են հարցեր առաջանալ: Մենք, որպես հյուրընկալ ժողովուրդ, պետք է ինքներս էլ ըմբռնումով մոտենանք ինչ-որ բաների: Ամեն դեպքում  գնալով ավելի ու ավելի պետք է սերտանան մեր երկկողմ կապերը:

Նաև մեր հարգանքով է պայմանավորված դիմացինի կեցվածքը: Մենք իրավունք չունենք նստելու ու մեր նախասիրությունների տեսանկյունից որոշելու՝ ով Հայաստան պետք է գա, իսկ ով՝ոչ: Եթե դու իրականացնում ես գլոբալ տեղեկատվական քաղաքականություն, միջոցառումներ ես նախաձեռնում երկրի ճանաչելիության բարձրացման ուղղությամբ, դժվար է պատկերացնել այն մեխանիզմը, որով հնարավոր է զատել ու որոշել`որ խավը գա, որը` ոչ: Այսպիսի նպատակադրումներն ու հարցադրումներն առնվազն կոռեկտ չեն:

Եթե ճիշտ ներկայացնենք մեր երկիրն իրանական շուկայում, կխուսափենք նաև այդօրինակ խոսակցություններից: Մենք մեր կայքում ներկայացնում ենք, թե Հայաստանում իրանական մշակույթի ինչ հետքեր կան, ինչ հուշարձաններ, Ազգային պատկերասրահում, Պատմության թանգարանում, Մատենադարանում մշակույթի ինչ նմուշներ։Կարևոր նախաձեռնություն էր նաև Հալալի գրասենյակի բացումը:

Միջոցառումները, որ նախատեսում ենք, ուղղված են մեզ բացահայտելուն, որ իրանցին Հայաստան գալուց առաջ հասկանա, թե ուր է գալիս, այս երկրում ինչն է ընդունված, ինչն է ցանկալի, ինչը ոչ: Դա անուղղակի կարող է ներկայացվել սահմանային անցակետերում առկա մեր գովազդատեղեկատվական նյութերի և Մեղրիի ազատ տնտեսական գոտում գործող տեղեկատվական կենտրոնի աշխատանքի միջոցով:

-Չինական շուկայո՞ւմ:

-Վերջերս հանդիպել եմ Չինաստանում մեր առևտրային ներկայացուցչին, բավական հետաքրքիր գաղափարներ կան չինական շուկան ակտիվացնելու ուղղությամբ: Այն, որ պետք է լրջորեն զբաղվել չինական շուկայով, դա փաստ է: Իսկ թե երբ և ինչպես է պետք սկսել այդ աշխատանքները, կորոշենք Զբոսաշրջության պետական կոմիտեի հետ։ Պարզապես պետք է հարց տանք մեզ` պատրա՞ստ ենք արդյոք չինական շուկայի լիարժեք բացվելուն: Մենք նոր ենք սկսում շոշափել չինական շուկան: Գիտենք, որ սիրում են ճամփորդել մեծ խմբերով, սիրում են առևտուր անել, մշակութային հետքերով գնալ, օրինակ, սովետական ժառանգության հետքերը շատ են հետաքրքրում նրանց: Սա այնպիսի ահռելի ու հեռանկարային շուկա է, որ ենթադրում է չափազանց լուրջ աշխատանք:

Մեր առաջին քայլը եղել է այն, որ գովազդատեղեկատվական նյութեր ենք ուղարկել, որոնք թարգմանվել են չինարեն ու տարածվել են ներկայացուցչի կողմից, այդ թվում` մեր զբոսաշրջային գրավչությունները ներկայացնող տեսահոլովակները, որոնք ցուցադրվում են տարբեր մարդաշատ վայրերում, գործարար համաժողովների և ցուցահանդեսների ժամանակ:

-Իսկ ի՞նչ է արվում ենթակառուցվածքների զարգացման առումով, որպեսզի տարեց տարի կարողանանք ավելի շատ զբոսաշրջիկների հյուրընկալել:

-Բարեբախտաբար նախորդ տարի սկսված և այս տարի շարունակվող նախաձեռնություններ ունենք` հյուրանոցների բացում, մարդիկ բարեկարգում են իրենց տներն ու հյուրատների տեսքով տրամադրում զբոսաշրջիկներին: Սա շատ կարևոր հարց է, քանի որ սեզոնին զբոսաշրջիկներին հյուրանոցներում տեղավորելու խնդիր ունենք: Քայլեր ենք նախաձեռնում, որ համայնքներում ևս ստեղծվի ժամանցային միջավայր: Սա թույլ կտա, որ զբոսաշրջիկները մայրաքաղաքից դուրս էլ հետաքրքրություններ գտնեն ու մի քանի օր անցկացնեն համայնքներում: Դրա համար փաթեթային մտածողություն է պետք, միայն պատմական հուշարձաններով չենք կարող մարդկանց մի քանի օր պահել մարզերում: Հուշարձանը տեսավ, հետո ուր կարող է գնալ, ինչպես հագեցնել իր ժամանակը: Օրինակ, ունենք Խնձորեսկի մեծ ներդրումային ծրագիրը. մարդիկ, որ ճանապարհ են անցնել, հասել են Տաթև, ընդամենը 20-30 րոպե հետո կարող են հայտնվել Խնձորեսկում ու հետագայում նաև Արցախում: Այս փաթեթային մտածողությունը եթե չլինի, չենք կարող մեծ հոսք ապահովել դեպի մարզեր:

-Այս պահին այդպիսի փաթեթներ մշակվո՞ւմ են:

Համաշխարհային բանկի Ենթակառուցվածքների և տեղական տնտեսության զարգացման վարկային ծրագիրն ուղղված է նաև ակտիվ զբոսաշրջային վայրերի փաթեթավորմանը: Այդ գործում շատ կարևոր է նաև մասնավորի մասնակցությունը: Ուշադրության կենտրոնում են Գառնին, Զորաց քարերը, Քարերի սիմֆոնիան, Արենին և այլն:

- Հայաստանն ի՞նչ նոր ուղղություններով և զբոսաշրջային արդյունքով կարող է հանդես գալ նոր զբոսաշրջիկներ ներգրավելու նպատակով:

-Արդեն վաղուց զբոսաշրջիկների հիմնական մասը չի հետաքրքրվում հարթ ու ասֆալտապատ փողոցներով, հարմարավետությամբ: Շատ մեծ թափերով զարգանում է արկածային զբոսաշրջությունը, Հայաստանում այդ ուղղությամբ շատ լուրջ աշխատանք է տանում հենց մասնավոր հատվածը: Մեծ հետաքրքրություն են առաջացնում քայլարշավները, գյուղական համայնքներ այցելությունները: Կան օտարերկրացիներ, ովքեր տներ են գնում գյուղական համայնքներում:

Ինչ է այսօր աշխարհին պետք` մաքուր սնունդ, բնական ու լավ միջավայր, արև, երբեմն լռություն` հեռու քաղաքային աղմուկից: Այս ամենին զուգահեռ՝ մենք ունենք դեռևս չօգտագործված մեծ ներուժ: Դա մեր առաջին քրիստոնյա պետություն լինելն է: Հռոմի պապը եկավ, միլիարդից ավելի մարդ իմացավ մեր երկրի քրիստոնեական նշանակության մասին: Աշխարհում մի քանի խոշոր ուխտագնացության նախագծեր կան, որ հարյուր հազարավոր և միլիոնավոր քրիստոնյաներ են ընդունում: Մեր երկիրը հարուստ է քրիստոնյա սրբերի մասունքներով, ճարտարապետական կոթողներով: Կրոնական զբոսաշրջության երթուղին կարող է ընդգրկել ոչ միայն վանքից վանք գնալը, այլև՝ հարակից միջոցառումները, հոգևոր ֆիլմերի դիտումը, հոգևոր երաժշտության ունկնդրումը: Այդ ուղղությամբ հետաքրքիր հայեցակարգ է մշակված: Ուրախությամբ փաստեմ, որ խոհանոցային մշակույթն է մեծ թափով զարգանում Հայաստանում, չեմ հիշում մի հյուր, որ չհիանա հայկական խոհանոցով ու հյուրընկալությամբ:

Հարցազրույցը՝ Անի Նազարյանի