ԵՐԵՎԱՆ, 5 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: ՀՀ մշակույթի նախարարի պարտականությունները կատարող Նազենի Ղարիբյանը ոլորտի զարգացման գործում կարևորում է մշակութային հաստատություններում համակարգային փոփոխություններ իրականացնելը, ստեղծագործող անձանց համար համապատասխան միջավայր ստեղծելը: Նրա կարծիքով` ոչ նյութական և նյութական մշակութային ժառանգության պահպանման համար դրանք քարտեզագրել է հարկավոր: Այս և այլ հարցերի շուրջ «Արմենպրես»-ի թղթակիցը զրուցել է Նազենի Ղարիբյանի հետ:

-Տիկին Ղարիբյան, մշակութային ժառանգության ոլորտում Կառավարության ծրագրային նպատակներից է ներդնել կառավարման ժամանակակից համակարգեր տարբեր մշակութային հիմնարկների սեփական եկամուտներն ավելացնելու համար: Ըստ  ձեզ` որո՞նք են այդ ժամանակակից համակարգերը:

-Թանգարանները, թատրոնները, համերգասրահները և այլ մշակութային կառույցները կարող են տոմսերի առցանց վաճառք, գովազդ իրականացնել,  հանրահռչակման տարբեր եղանակներ փնտրել: Մենք  ունենք թատրոններ, որոնց տեխնիկան բավականին հին է. բեմերը պետք է համալրվեն ժամանակակից տեխնիկայով: Համերգային դահլիճներում անհրաժեշտ է  նոր ձայնային, լուսային, համակարգչային համակարգեր ներառել:

Մշակութային հաստատությունները պետք է կառավարեն իրենց արտաբյուջեն և  կարողանան հովանավորներ գտնել տարբեր խնդիրներ լուծելու համար:

Կառավարումը չի ենթադրում միայն տեխնիկական հագեցվածությունը:  Պետք է  ներքին կառավարման համակարգը բարելավի, ինչն անմիջականորեն կապված է օրենսդրական դաշտի հետ, իսկ դա էլ իր հերթին` ՊՈԱԿ-ների մասին օրենքի փոփոխություններով: Մենք պետք է ՊՈԱԿ-ների գծով նոր օրենսդրություն մշակենք կամ համալրենք այդ օրենսդրությունը:  Իմ պաշտոնավարման ընթացքում վերոնշյալ հարցերի շուրջ քննարկումներ եմ ունեցել տարբեր մասնագետների հետ, և բոլորն էլ շեշտում են, որ ՊՈԱԿ-ների մասին օրենքներում կան կետեր, որոնք խոչընդոտում են ստեղծագործական-կատարողական ՊՈԱԿ-ների գործունեությանը:

-Բազմաթիվ ստեղծագործողներ նշում են, որ ՀՀ մշակույթի նախարարությունը պետք է կարևոր դերակատարություն ունենա ստեղծագործական միջավայր ստեղծելու հարցում և ապահովի ստեղծագործող մարդու և հասարակության միջև կապը: Ձեր կարծիքով` ստեղծագործական կարողությունների լիարժեք արտահայտման և  իրացման  համար ի՞նչ միջավայր պետք է լինի մեր երկրում:

-Շատ եմ կարևորում բոլորի համար հավասար պայմանների առկայությունը, թափանցիկությունը: Առաջին բանը, որը մենք արել ենք ու պետք է կատարելագործենք մրցութային դրամաշնորհային նոր համակարգի  ներդրումն էր: Դա նշանակում է, որ  ցանկացած մշակութային միջոցառում կարող է կյանքի կոչվել`  դրամաշնորհային մրցույթն անցնելով: Մրցույթի համար ստեղծվել են հատուկ հանձնաժողովներ, կան տարբեր անվանակարգեր, որոնք անընդհատ փոխվում են ու կփոխվեն ըստ մեր ռազմավարության գերակայությունների:  Ներկայումս կա ութ անվանակարգ, հետագայում հնարավոր է, որ անվանակարգերը շատանան. գուցե ավելի  թիրախավորված ծրագրեր բացենք, ոչ ոլորտային: Դա արդեն իսկ  քայլ է, որը հավասար դաշտ է ապահովում, և ինչո՞ւ եմ ես  դա շեշտում, որովհետև նույնիսկ մեր ՊՈԱԿ-ները, որոնք ուզում են ինչ-որ ծրագիր իրականացնել, ոչ  թե սուբսիդիայով են ստանում գումարը, այլ մասնակցում են դրամաշնորհային ծրագրին հավասար պայմաններով և այլ  կազմակերպությունների հետ: Դա ինձ համար մեծ ձեռքբերում է:

Փառատոները, մրցույթները և նմանատիպ նախաձեռնություններն օգնում են կատարելագործել ստեղծագործական ունակությունները, բայց դրանք ավելի  տեսարանային բնույթի են:  Ինձ ավելի հետաքրքիր է այն, թե ինչպես է արտադրանքը ստեղծվում ու հասնում մինչև ներկայացման հանրահռչակումը:

Հաճախ տարբեր մշակութային միջոցառումներ անցկացվում են նաև մարզերում:  Ես  վստահ չեմ, որ  մարզի բնակիչները լայն  մասշտաբներով մասնակցում են այդ ամենին: Ըստ իս` ավելի էական է տարբեր ինստիտուտներ, կազմակերպություններ ստեղծել մարզերում, որոնք կօգնեն, որ տեղի բնակիչները մասնակցեն մշակութային արտադրանքի ստեղծմանը:

-Ի՞նչ կասեք նյութական մշակութային ժառանգության պահպանման մասին: Այդ նպատակով ՀՀ կառավարության ծրագրում առաջարկվում է տեղեկատվական շտեմարան ստեղծել: Հաճախ ենք բախվում այն խնդրին, երբ հայկական ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունը  «սեփականաշնորհում» են այլ երկրները: Այդ շտեմարանն ի՞նչ կտա մեզ, այն կարո՞ղ է նպաստել այդ ժառանգության հանրահռչակմանը:

-Երբ մենք փորձում ենք խոսել, բանակցել այս կամ այն հարցի շուրջ, պետք է հստակ իմանանք դրա սահմանները, թե ինչ կա հետևում և քարտեզագրենք այդ ամենը: Քարտեզագրումն անհրաժեշտ է ինչպես ոչ նյութական, այնպես էլ նյութական մշակութային ժառանգության հանրահռչակման և պահպանման գործում:

-Կառավարությունը նախատեսում է խթանել պետության տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանների ուսումնասիրությունների,  հնագիտական համալիր հետազոտական նորանոր ծրագրերի իրականացմանը: Կա՞ն ոլորտում հիմնական խնդիրներ, որոնք անհրաժեշտ է հստակեցնել:

-Հուշարձանների պահպանության ոլորտն ամենախնդրահարույցներից է: Այդ բնագավառում առկա խնդիրները շատ վաղուց են գալիս և տարիներով լուծում չեն ստանում: Պետք է հասկանալ, որ մշակութային հուշարձանը միայն ճարտարապետական կառույց չէ. այն մի  ամբողջ համալիր է, որն ունի պատմություն, որում կա հնագիտություն, մարդաբանություն, հասարակագիտություն, մի խոսքով` ամեն ինչ: Հուշարձանները վերականգնելիս, ամրակայելիս պետք է հաշվի առնել դրա ստեղծման ժամանակաշրջանի քաղաքակրթական պահանջները, պետք է պահպանել ոչ միայն այս կամ այն հուշարձանը, այլև դրա տարածքը: Կրկնում եմ` խնդիրները շատ են:

Հայաստանում հնագիտությունը բավականին զարգացած է, բայց մենք միջնադարյան արժեքներն ուսումնասիրող հնագետներ քիչ ունենք: Նրանք էլ վերապատրաստման կարիք ունեն: Մենք չունենք միջնադարյան հնագիտության դպրոց, և միջնադարյան հուշարձաններով միշտ զբաղվել են ճարտարապետները:

Զրուցեց Անժելա Համբարձումյանը