ԵՐԵՎԱՆ, 19 ՓԵՏՐՎԱՐԻ, ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ։ «Արմենպրես»-ն ընթերցողների ուշադրությանն է ներկայացնում Հանրապետական կուսակցությունից ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր, ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովում ՀՀ ԱԺ պատվիրակութան ղեկավար, «Ազգային միաբանություն» կուսակցության նախագահ Արտաշես Գեղամյանի հոդվածը։ 

Մենք, անկեղծ եմ ասում, Ադրբեջանին տառապանք չենք ցանկանում, սակայն և ոչ մեկին թույլ չենք տա տենչալ մեր ժողովրդի տառապանքը:

ՀՀ նախագահի՝ 2017թ. փետրվարի 18-ին «Երկրապահ» կամավորական

միության XI համագումարում ունեցած ելույթից  

Եվ այսպես, 2017թ. փետրվարի 23-ին Վիեննայում մեկնարկելու է ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի (այսուհետ՝ ԵԱՀԿ ԽՎ) տասնվեցերորդ ձմեռային խորհրդաժողովը։ ԵԱՀԿ ԽՎ առաջիկա խորհրդաժողովի նշանակությունը դժվար է գերագնահատել, քանի որ աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացները չափազանց բարդ ու բազմազան են, որոնք միանգամայն անկանխատեսելի են դարձնում մարդկության զարգացման հեռանկարները։ Մինչև ԱՄՆ նախագահական ընտրությունները (2016թ. նոյեմբերի 8) XXI դարում աշխարհաքաղաքական իրավիճակի բնագավառի առաջատար հետազոտողները գրեթե միակարծիք էին այն հարցի վերաբերյալ իրենց գնահատականներում, որ գլոբալ անդրազգային կորպորացիաները (այսուհետ՝ ԳԱԱԿ) փորձում են իրենց ենթարկեցնել ժողովուրդներին, պետություններին, մարդկությանը պարտադրել աշխարհակարգի, կյանքի իմաստի, զարգացման նպատակների իրենց ընկալումը։ Ավելին, շատ վերլուծաբաններ կարծում էին, թե գործողությունների ռազմավարությունը հանգեցվում է քաղաքակրթությունների բախմանը, անհամաձայնների ռազմաուժային և տեղեկատվա-հոգեբանական ճնշմանը, բացարձակ ռազմական գերազանցության, աշխարհի բոլոր երկրների կառավարող էլիտաների հանդեպ ֆինանսա-քրեական վերահսկողության պոտենցիալի ստեղծմանը։ Ընդ որում՝ նշվում էր, որ ԳԱԱԿ-ին ենթակա համաշխարհային ԶԼՄ-ները ապատեղեկատվության գործիք են հանդիսանում և հանրային կարծիքը շեղում են դեպի կեղծ նպատակներ։ Եվ այս պայմաններում, ինչպես ամպրոպ անամպ երկնքում, 2017թ. հունվարի 20-ին հնչեց ԱՄՆ 45-րդ նախագահ Դոնալդ Թրամփի երդմնակալության խոսքը։ Այդ ի՞նչ հեղափոխական, խռովիչ բան ասաց ամերիկյան նախագահը ԳԱԱԿ-ի և համաշխարհային լիբերալ էլիտայի համար։ Որոշ մեջբերումներ կատարենք նրա երդմնակալության խոսքից. «Վաշինգտոնը բարգավաճում էր, բայց ժողովրդի հետ չէր կիսում իր հարստությունը։ Բարգավաճում էին քաղաքական գործիչները, բայց աշխատատեղերը կրճատվում էին, և գործարանները՝ փակվում։ Բարձր դասերը պաշտպանում էին իրենց, այլ ոչ թե մեր երկրի քաղաքացիներին։ Նրանց հաղթանակները ձեր հաղթանակները չէին։ Նրանց հաղթարշավները ձերը չէին։ Մինչ նրանք տոնում էին այստեղ՝ մայրաքաղաքում, դուք տոնելու քիչ բան ունեիք՝ բոլոր ընտանիքներդ, որ տառապում եք ամբողջ երկրում... Այն, ինչ իմաստ ունի, նա չէ, թե որ կուսակցությունն է վերահսկում կառավարությունը, այլ այն, որ ժողովուրդը վերահսկի կառավարությունը։ 2017թ. հունվարի 20-ը պատմության մեջ կմտնի որպես օր, երբ մարդիկ նորից դարձան այս երկրի սեփականատերերը։ Մեր երկրի մոռացված կանայք և տղամարդիկ այլևս մոռացված չեն լինի։ Մենք չենք ուզում որևէ մեկին պարտադրել մեր կենսակերպը։ Բայց թող այն փայլատակի, ինչպես մենք կփայլատակենք, և ամեն ոք կարող է օրինակ վերցնել մեզանից»։ Ես հատուկ այսքան մանրամասն կանգ առա ԱՄՆ նախագահի երդմնակալության խոսքի առանձին հատվածների վրա, քանի որ այն նշանավորում է որակական նոր տեղաշարժեր արդի աշխարհաքաղաքական իրավիճակի համար։ Մինչև ս.թ. հունվարի 20-ը գլոբալ հակամարտությունն ընթանում էր համաշխարհային քաղաքականության երեք առաջատար կենտրոնների միջև՝ Արևմտյան քաղաքակրթության (ԱՄՆ, Կանադա, Արևմտյան Եվրոպա, Ճապոնիա, Հարավային Կորեա, Ավստրալիա, Նոր Զելանդիա և այլն) – Արևելքի թափ հավաքող քաղաքակրթությունների (Ռուսաստան, Չինաստան, Հնդկաստան, Վիետնամ և այլն) – գլոբալ անդրազգային ընկերակցության, որը հիմա էլ հանդիսանում է համաշխարհային գործընթացների շատ հզոր և բավական ագրեսիվ սուբյեկտ։ Դոնալդ Թրամփի երդմնակալության խոսքից հետո միջազգային հարաբերությունները մտնում են որակապես նոր, շատ բարդ, որոշ իմաստով՝ անկանխատեսելի շրջան։ Արդի միջազգային հարաբերությունների ողջ բարդությունը նկարագրելու համար նշենք, որ Արևմուտքի ինը երկրներում, ներառյալ ԱՄՆ-ը, Գերմանիան և Մեծ Բրիտանիան, իրականացվել է հարցում, որը ցույց է տվել, որ այդ երկրների բնակչության մեծամասնությունը կարծում է, որ երրորդ համաշխարհային պատերազմը կարող է սկսվել արդեն մոտ ապագայում։ Ինչպես գրում է The Independent-ը՝ հղում կատարելով You Gov ընկերության տվյալներին, հարցման ենթարկված ամերիկացիների 64%-ը կարծում է, որ անհնար է խուսափել համաշխարհային պատերազմից, 15%-ը հավատում է խաղաղ կարգավորմանը։ Մեծ Բրիտանիայում երրորդ համաշխարհային պատերազմ կանխատեսում է հարցվողների 61%-ը, 19%-ը տրամագծորեն հակառակ կարծիքի է։ Հնարավոր երրորդ համաշխարհային պատերազմի հեռանկարով, սոցիոլոգների հարցման համաձայն, ամենից շատ մտահոգված են ԱՄՆ և Ֆրանսիայի բնակիչները։ Հարցումը նաև ցույց է տվել, որ Ռուսաստանից երկյուղում է հարցման ենթարկված բրիտանացիների 71 և ամերիկացիների 59%-ը։

Այս համատեքստում նշենք, որ, ինչպես վկայում են «Լևադա-կենտրոնի» (Ռուսաստան) հարցման տվյալները, որոնք հրապարակվել են 2016թ. հոկտեմբերի 31-ին, ռուսաստանցիների 48%-ը երկյուղում է, որ Արևմուտքի հետ Ռուսաստանի հարաբերությունների սրացումը Սիրիայի առնչությամբ կարող է վերաճել երրորդ համաշխարհային պատերազմի, իսկ այն ռուսաստանցիների թիվը, ովքեր ՆԱՏՕ-ն են համարում սպառնալիք, համաձայն Gallup-ի (ԱՄՆ) հանրային կարծիքի հարցման ծառայության, 2016թ. հասել է 67%-ի։ Ահա այսպիսի բավական բարդ միջազգային իրադրությունում փետրվարի 23-ին աշխատանքը կսկսի ԵԱՀԿ ԽՎ-ն։ Կարծում եմ, որ ԵԱՀԿ 57 անդամ պետությունների՝ միջազգային լարվածության մեղմմանը, ԵԱՀԿ տարածքում անվտանգության ապահովմանն ուղղված ջանքերի համախմբման հարցերը օբյեկտիվորեն պետք է գերակա տեղ գրավեն ԵԱՀԿ ամենատարբեր անդամ պետությունների պատվիրակների զեկուցումներում և ելույթներում։ Ընդ որում՝ չափազանց կարևոր է մանրակրկիտ վերլուծել միջազգային հարաբերություններում ստեղծված այն իրավիճակը, երբ երկու կողմերի միջև զինված հակամարտությունը ժամանակավորապես դադարեցվում է առանց հաշտության պայմանագրի ստորագրման, առավել ևս՝ երբ այս կամ այն հակամարտության լուծմանն ուղղված քաղաքական պայմանավորվածությունները կոպտորեն խախտում է պայմանավորվող կողմերից մեկը։ Այս հարցը սկզբունքային, կարևոր նշանակություն ունի, քանի որ «սառեցված հակամարտություններն» (այսուհետ՝ ՍՀ) ուժեղ ապակայունացնող լիցք են պարունակում, ավելին՝ անհետևողականությունը ՍՀ-ների հանգուցալուծման հարցում, համաշխարհային հանրության կողմից դրանց անտեսումը կարող են խթան հանդիսանալ, որպեսզի նման հակամարտություններն անցում կատարեն «թեժ» փուլի, լի տեղային պատերազմի՝ համաշխարհայինի վերաճելու վտանգով։ Իրադարձությունների զարգացման այսօրինակ ընթացքը, երբ այն չի կասեցվում, կարելի է դիտարկել Ղարաբաղյան հակամարտության օրինակով։ Այսպես, Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջև ապրիլյան (2016թ.) պատերազմից հետո ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին, կատարելով նախագահ Բարաք Օբամայի հանձնարարությունը, մայիսի 16-ին Վիեննայում 3+2 ձևաչափով (ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարներ՝ գումարած Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներ) հանդիպում անցկացրեց։ Այդ խորհրդակցությունում ընդունված համատեղ հայտարարությունում նշվում էր, որ ձեռք է բերվել համաձայնություն հակամարտող կողմերի շփման գծում միջադեպերի հետաքննման համար մոնիթորինիգի մեխանիզմի ներդրման քայլեր ձեռնարկելու, ինչպես նաև ԵԱՀԿ  նախագահի անձնական ներկայացուցչի թիմի (միջազգային դիտորդների) հնարավորությունների մեծացման վերաբերյալ՝ հետագայում հակամարտության խաղաղ կարգավորմանն ուղղված բանակցությունների վերսկսմանն անցնելու հեռանկարով։ Այնուհետև, 2016թ. հունիսի 20-ին, Սանկտ Պետերբուրգում, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հրավերով տեղի ունեցավ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը, որտեղ նրանք հաստատեցին ս.թ. մայիսի 16-ին Վիեննայում կայացած հայ-ադրբեջանական վերջին գագաթաժողովում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները՝ ուղղված հակամարտության գոտում իրավիճակի կայունացմանը և խաղաղ գործընթացի առաջմղմանը նպաստող մթնոլորտի ձևավորմանը։ Թվում էր, թե ամեն բան լավ է, ստեղծված է ամուր հիմք մի շարք հարցերի շուրջ փոխըմբռնման հասնելու համար, որոնց լուծումը բարենպաստ պայմաններ կստեղծի ղարաբաղյան կարգավորման խնդրում էական առաջընթացի հասնելու համար։ Բայց գործնականում ամեն բան ուղիղ հակառակը ստացվեց։ Բերենք Ադրբեջանի նախագահ Ի.Ալիևի ընդամենը մի քանի արտահայտություններ՝ արված սույն՝ 2017 թվականին։ 2017թ. հունվարի 10-ին ելույթ ունենալով Ադրբեջանի կառավարության ընդլայնված նիստում՝ նա մի շարք վտանգավոր հայտարարություններ է արել, մասնավորապես. «Ադրբեջանը կշարունակի ավելացնել իր ռազմական պոտենցիալը, այդ թվում՝ ամենաարդիական զենքի մատակարարումները երկիր... Մենք տիրապետում ենք բարձր ճշգրտության և ավերիչ ուժ ունեցող ամենաարդիական զենքի։ Դրա մի մասը մենք ցուցադրել ենք, մյուս մասը ցույց չի տրվել։ Դրանք կցուցադրվեն այն ժամանակ, երբ պետք կլինեն և որտեղ պետք կլինեն... Մենք ցանկացած ժամանակ ի զորու ենք լուծել հարցը (Լեռնային Ղարաբաղի- Ա.Գ.) ռազմական ճանապարհով»։

Եվ այսպիսի հայտարարություններով Ադրբեջանի նախագահը հանդես է գալիս ԵԱՀԿ ԽՎ քսանհինգերորդ ամենամյա խորհրդաժողովի կողմից Թբիլիսյան Հռչակագրի ընդունումից կես տարի անց, որի 35-րդ կետում գրված է. «ընդգծում է Հելսինկյան եզրափակիչ ակտում ամրագրված՝ սահմանների և տարածքային ամբողջականության անխախտելիության, վեճերի խաղաղ կարգավորման, ժողովուրդների իրավահավասարության և ինքնորոշման սկզբունքների հանդեպ հարգանքը, ինչպես նաև կոչ է անում Ռուսաստանի Դաշնությանը ձեռնպահ մնալ ագրեսիվ գործելակերպից և չեղարկել Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության ապօրինի անեքսիայի որոշումը»։ Այսպիսով, ափշերոնյան սուլթանի նախանձելի համառությունը Ղարաբաղյան հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով հանգուցալուծելու հարցում, տարածքային ամբողջականության սկզբունքը որպես միակ  ընդունելի համարելը փաստորեն զրոյացնում են մյուս երկու հիմնարար սկզբունքները, որոնք հստակ նշված են Թբիլիսյան Հռչակագրում՝ վեճերի խաղաղ կարգավորման, ինչպես նաև ժողովուրդների իրավահավասարության և ինքնորոշման սկզբունքները։

Պակաս վտանգավոր չէ նաև Ի.Ալիևի երեկ չէ առաջին օրվա՝ 2017թ. փետրվարի 17-ի հայտարարությունը՝ արված Al Jazeera-ին տված հարցազրույցում. «...որոշ մուսուլմանական երկրների հետ Հայաստանի՝ հարաբերությունները մերթ ամրապնդելու, մերթ կարգավորելու փորձերը մեծ զարմանք են հարուցում։ Կարծում եմ, որ Իսլամական համագործակցության կազմակերպության բանաձևերը, որոնք բացահայտ Հայաստանը համարում են որպես ագրեսոր, պետք է հիմնական ուղերձը լինեն բոլոր մուսուլմանական երկրներին, որոնք ցանկանում են հարաբերություններ զարգացնել Հայաստանի հետ»։ Ի՞նչ է սա, եթե ոչ՝ լավ քողարկված կոչ իսլամական արմատականներին՝ «սրբազան ջիհադ» սկսել. Ալլահ աքբար։ Եվ նման կոչով ափշերոնյան սուլթանը հանդես է գալիս ընդամենը երկուսուկես ամիս անց այն բանից հետո, երբ 2016թ. դեկտեմբերի 8-ին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարները (Ս.Լավրով, Ջ.Քերի, Ժ.-Մ.Էյրո) համատեղ հայտարարություն ընդունեցին, որում ընդգծվում էր. «Ուշադրության առնելով սույն թվականի ապրիլին շփման գծում բռնության սրացումը՝ մենք մտահոգություն ենք հայտնում շարունակվող զինված միջադեպերի, այդ թվում՝ ծանր սպառազինության կիրառման հետ կապված, և վճռականորեն դատապարտում ենք ուժի կիրառումը և ուժի կիրառման սպառնալիքները։ Այս հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում, և չկա որևէ արդարացում քաղաքացիական անձանց զոհվելու և վիրավորվելու դեպքերին։ Մեզ հայտնի է նաև այն գազանությունների մասին (ինչն ադրբեջանական իշխանությունները գաղտնի չեն էլ պահում, ընդհակառակը, գազանությունների հեղինակները պետական շքանշաններ են ստացել Ալիևից, տեսախցիկների առջև կանգնել են հայ զինվորի կտրած գլուխը ձեռքներին, և այդ տեսարանները լայնորեն տարածվել են այդ երկրի ոչ անհայտ ինտերնետ-ռեսուրսների կողմից- Ա.Գ.), որոնք կատարվել են սույն թվականի ապրիլյան մարտերի ժամանակ, և որոնք մենք դատապարտում ենք ամենավճռական ձևով։ Մենք կոչ ենք անում կողմերին հաստատել իրենց հավատարմությունը խաղաղ կարգավորմանը՝ որպես տարածաշրջանի ժողովուրդների միջև համաձայնության հաստատման միակ ճանապարհ»։ Ո՞ւմ կամ ինչի՞ վրա է հույսը դնում Ափշերոնի նախագահը, երբ բացահայտ մարտահրավեր է նետում ոչ թե Հայաստանին, այլ, առաջին հերթին, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին և, առհասարակ, ԵԱՀԿ ԽՎ-ին։ Եվ այս ամբարտավան մարտահրավերը չպետք է անպատասխան մնա, մանավանդ մեր տագնապալի ժամանակներում, երբ պայքարը իսլամական արմատականների՝ ջիհադականների կողմից գլխավորվող միջազգային ահաբեկչության դեմ մտնում է վճռական փուլ։ Բայց կա նաև հարցի մյուս կողմը՝ բարոյականը։ Ով՝ ով, բայց Ի.Ալիևը չէ՞ որ հիանալի գիտի, որ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ապրիլյան (2016թ.) պատերազմի ընթացքում ադրբեջանական կողմի մարդկային կորուստները առնվազն յոթակի գերազանցել են ղարաբաղյան զինված ուժերի  տված կորուստները։ Ադրբեջանի նախագահը, արհամարհելով 700-ից 1000 զինվորի կորցրած կյանքը, գործնականում հաստատում է, որ իր գործողությունների հիմքում ըստ էության դրված են «սրբազան ջիհադի» կանխադրույթները։ Միևնույն ժամանակ, նշենք, որ ադրբեջանական ղեկավարության գործողությունների վերաբերյալ վերջերս միանգամայն նոր մոտեցում է առաջադրել Մշակույթի թալիշական խորհրդի անդամ, թալիշական ազատագրական շարժման մասնակից, «Թալիշի Սադո» թերթի թղթակից Շահին Միրզոևը, որը ս.թ. փետրվարի 11-ին ժամանակավոր ապաստան է խնդրել Հայաստանի իշխանություններից։ Նա ստիպված էր ընտանիքով փախչել Ադրբեջանից ազգային և կրոանական փոքրամասնությունների հանդեպ գործադրվող ճնշումների և նրանց իրավունքների կոպիտ ոտնահարումների պատճառով։ 2017թ. փետրվարի 15-ին Շահին Միրզոևը, ելույթ ունենալով «Ստեփանակերտի շրջափակման ճեղքումը. 25 տարի անց» թեմայով փորձագիտական խորհրդակցությունում, հայտարարել է. «Առաջնագծում ծառայում են թալիշները։ Նրանց, կարելի է ասել, բռնի են բանակ տանում և անմիջապես ուղարկում են առաջնագիծ, մսաղաց։ Ուստի, սպանվածների մեջ հիմնականում թալիշներ են, ուդիներ»։ «Դուք ազգանուններից էլ կարող եք հասկանալ,- այնուհետև ասել է նա,- զինծառայողների 70-80%-ը, որոնք ծառայում են առաջնագծում, ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ են։ Միայն 20-30%-ն են, այսպես կոչված, տեղացիներ, նրանք իրենց թյուրքեր են անվանում։ Նրանք չեն ծառայում առաջնագծում, հիմնականում խոհարարներ են կամ ծառայում են պահեստներում»։ Շահին Միրզոևը նման իրավիճակը բացատրել է նրանով, որ ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները չեն կարող հրաժարվել առաջնագծում ծառայությունից, քանի որ դրանով իսկ սպառնալիքի տակ կդնեն ոչ միայն իրենց, այլև հարազատների կյանքը։ Ահա թե ինչ ասաց նա. «Նրանց առնվազն կդատեն։ Բացի այդ, կռուժի նրանց ամբողջ ընտանիքը։ Ես հիմա Հայաստանում եմ, իսկ իմ 92-ամյա հայրն այնտեղ է, և նրան արդեն ստիպել են հրաժարվել ինձանից։ Հնարավոր է՝ նա նույնիսկ չի էլ հասկանում, թե ինչ է տեղի ունենում, նա ծեր մարդ է»։ Թալիշ այս խիզախ լրագրողի մերկացումներից հստակ երևում է ափշերոնյան իշխանությունների գործողությունների չարագուշակ էությունը։ Մի կողմից՝ առաջնագծում էթնիկ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների մեծ ներգրավվածությունը վկայում է պետական մակարդակով յուրատեսակ կոռուպցիայի մասին, երբ առաջնագիծ են տարվում հիմնականում ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները, մյուս կողմից՝ այս փաստն Ադրբեջանի ազգային փոքրամասնությունների, հատկապես թալիշների և լեզգիների հանդեպ վարվող էթնիկ զտման քաղաքականության՝ իր անպարկեշտությամբ աղաղակող դրսևորում է։

Ափշերոնյան բազեները հիանալի հասկանում են, որ իրենց մարդատյաց գործողությունների մասին վաղ թե ուշ կարող է իմանալ միջազգային հանրությունը, մանավանդ եթե ադրբեջանական իշխանությունները չեղարկեն միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների ներկայացուցիչների, լրագրողների և բլոգերների՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությանը սահմանամերձ ադրբեջանական շրջաններ այցելությունների արգելքները, էլ չեմ ասում Լեռնային Ղարաբաղ ԵԱՀԿ անդամ պետությունների խորհրդարանականների այցելությունների դեպքերին ափշերոնյան կառավարիչների մոլի արձագանքի մասին։ Այս առնչությամբ կուզենայի երախտագիտություն հայտնել «ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի անդամների՝ ԵԱՀԿ ցանկացած պաշտոնական միջոցառմանը և խորհրդարանական այլ գործունեությանն անխոչընդոտ մասնակցության իրավունք» բանաձևի (այսուհետ՝ Բանաձև) հեղինակներին, որը, չնայած ԵԱՀԿ ԽՎ-ում Ադրբեջանի պատվիրակության և նրանց մշտական հովանավորների կոշտ դիմադրությանը, 2016թ. հուլիսի 5-ին ընդունվեց ԵԱՀԿ ԽՎ թբիլիսյան քսանհինգերորդ ամենամյա խորհրդաժողովում։ Սակայն անգամ այս Բանաձևի ընդունումից հետո ադրբեջանական կողմը, կոպտորեն ոտնահարելով այս փաստաթղթի ոգին, ոչ միայն խոչընդոտում է մշակույթի գործիչների, լրագրողների, քաղաքական և հասարակական գործիչների այցելությանը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, էլ չեմ ասում Ղարաբաղյան հակամարտության գոտի, այլև հետապնդում է նրանց քրեական կարգով։ Վերցնենք թեկուզ ռուսաստանցի-իսրայելցի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինի դատական հետապնդումը (քաղաքական մոտիվներով), ով համարձակվել է երկու անգամ այցելել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն և Ադրբեջան։ Ռուսաստանի և Իսրայելի քաղաքացու հանդեպ ադրբեջանական իշխանությունների գործադրած բռնաճնշման այս խայտառակ փաստի մասին «Московский Комсомолец»-ում գրել է Պետական դումայի՝ Անկախ պետությունների համագործակցության, եվրասիական ինտեգրման և հայրենակիցների հետ կապերի հարցերով կոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալ Կոնստանտին Զատուլինը։ Ըստ նրա խոսքերի՝ խորին ափսոսանքի է արժանի այն, որ  ադրբեջանական կողմն ընտրել է քաղաքացիական անձանց՝ բլոգերների և լրագրողների հետապնդումը՝ որպես ինքնահաստատման միջոց։ «Նման վրեժխնդրությունը միայն վարկաբեկում է Ադրբեջանին այն երկրների հանրային կարծիքում, որոնց հանդեպ ինքը պետք է որ անտարբեր չլինի։ Եվ ստիպում է հիշել «ազգային ամենազորության այնպիսի ապացույցների» մասին, ինչպիսին են Հունգարիայից մոլագար Ռամիլ Սաֆարովի (որը գիշերը կացնահարել էր ՆԱՏՕ սպայական դասընթացներին մասնակցող հայ ծառայակցին) փրկագնումը և նրան ազգային հերոս հռչակելը»,- իր հոդվածում ասել է Կոնստանտին Զատուլինը։ Կուզենայի որոշ մեջբերումներ կատարել Բանաձևից, մասնավորապես՝ 5-րդ կետը, որում ասվում է. «Ուշադրության առնելով այն, որ մարդկանց, ապրանքների, ծառայությունների և կապիտալի տեղաշարժի ճանապարհին հարուցվող պատնեշների սահմանափակումը, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում՝ նաև չեղարկումը կնպաստեն վստահության ամրապնդմանը ԵԱՀԿ մասնակից պետությունների միջև և անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը ԵԱՀԿ տարածքում»։ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի և Ադրբեջանի հանդիպումների ընթացքում ձեռք բերված համաձայնագրերի, ինչպես նաև ԵԱՀԿ ԽՎ ընդունածխ բանաձևերի և հռչակագրերի կոպիտ խախտումների ցանկը կարելի է շարունակել։ Բայց կարևորն այն է, որպեսզի այդ համաձայնագրերի և բանաձևերի ընդունման նախաձեռնողներն ու հեղինակներն իրենց համար անեն գլխավոր եզրահանգումը. Ադրբեջանն այսուհետ ևս  արհամարհելու է դրանք, եթե ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների առաջնորդները, ԵԱՀԿ ԽՎ-ն այս անգամ ևս առանց պատշաճ արձագանքի թողնեն իրենց իսկ ընդունած բանաձևերի և համաձայնագրերի չկատարումը, ինչն անխուսափելիորեն կհանգեցնի անպատասխանատվության և նոր ռազմական արկածախնդրություն սկսելու գայթակղության՝ դրանով իսկ հուսալով, թե հընթացս կլուծվի նաև ազգային փոքրամասնությունների խնդիրը...

Ուզում եմ հույս հայտնել, որ ԵԱՀԿ ԽՎ գալիք խորհրդաժողովը  կդառնա բեկումնային ԵԱՀԿ 57 անդամ երկրների պատվիրակների գիտակցությունում խաղաղության և անվտանգության համար՝ իրենց անհատական պատասխանատվության առումով։ Չէ՞ որ մեր պայթյունավտանգ ժամանակներում առավել քան մեծ է յուրաքանչյուրիս անձնական պատասխանատվությունը հեղված յուրաքանչյուր կաթիլ արյան համար, Երկիր մոլորակի որ մասում էլ որ այն հոսի։ Եվ ԵԱՀԿ տարածքում ամուր խաղաղության հաստատման պայքարը հարկ է սկսել այսպես կոչվող «սառեցված հակամարտություններից»։ Այլապես,  առաջիկայում մենք ստիպված կլինենք ընդունել, որ Gov You-ի սոցիոլոգիական հարցմանը մասնակցած քաղաքացիների ամենատագնապալի սպասումները երրորդ համաշխարհային պատերազմի անխուսափելիության հետ կապված, կդառնան ակներև։

P.S. Ս.թ. փետրվարի 18-ին Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Ազատի Սարգսյանը, ելույթ ունենալով «Երկրապահ» կամավորականների միության XI համագումարում, ասաց. «Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության- խմբ.) խնդիրը հայ ժողովրդի գործն է, հայության դատն է. ինչպես որ Արցախի ժողովուրդը որոշի, հենց այդպես էլ կլինի Արցախի ապագան: Իսկ մենք բոլորս՝ ինչպես այստեղ ներկաները, այնպես էլ այս դահլիճից դուրս գտնվողները, սարի պես կանգնած ենք Արցախի մեր քույրերի և եղբայրների թիկունքին: Ես իմ պարտքն եմ համարում համագումարի այս ամբիոնից հայտարարել, որ բոլոր հնարավոր սադրանքները (ադրբեջանական կողմից- խմբ.) արժանի հակահարված են ստանալու: Պատրանքների վրա հիմնված քաղաքականությունը ապագա չունի և չի կարող ունենալ: Ասվածի ապացույցը անցած տասնամյակների փորձն է»: Կարծում եմ, որ ԵԱՀԿ ԽՎ ձմեռային խորհրդաժողովի լեյթմոտիվը, նրա կարգախոսը իրավամբ լինելու է «Պատրանքների վրա հիմնված քաղաքականությունը պարարտ հող է ստեղծում պատերազմի հրահրման համար և սպառնալիք հանդիսանում խաղաղությանն ու անվտանգությանը» պնդումը։

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆ

ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր Հանրապետական կուսակցությունից,

ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովում ՀՀ ԱԺ պատվիրակության ղեկավար,

«Ազգային միաբանություն» կուսակցության նախագահ