Podcast-Հարց բժշկին. COVID-ից հետո մարդկանց շուրջ 80 տոկոսի մոտ որևէ ախտանիշ կարող է պահպանվել մինչև մեկ տարի և ավել
ԵՐԵՎԱՆ, 2 ՄԱՅԻՍԻ,ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Ամբողջ աշխարհում մարդիկ անհրաժեշտ միջոցառումներ են ձեռնարկում իրենց և հարազատներին նոր տեսակի կորոնավիրուսից՝ ՔՈՎԻԴ-19-ից պաշտպանելու, ինչպես նաև վարակի տարածումը կանխարգելելու համար։ Սակայն փաստ է այն, որ ՔՈՎԻԴ-19-ն անհետևանք չի մնում: Ի՞նչ են առաջարկում առողջապահության նախարարությունն ու մասնագետները:
«Արմենպրես»-ի «Հարց բժշկին» նախագծի շրջանակում ՔՈՎԻԴ-19-ի թողած հետևանքների և դրանք մեղմելու ուղղությամբ իրականացվող քայլերի և մի շարք այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք ընտանեկան բժիշկ, սրտաբան Սամվել Հայրումյանի հետ:
Մասնագետի խոսքով՝ արդեն բավականի ժամանակ է անցել, և ըստ որոշ վիճակագրական տվյալների պարզվել է, որ ՔՈՎԻԴ-19-ով վարակված մարդկանց շուրջ 80 տոկոսի մոտ որևէ ախտանիշ պահպանվում է երկար ժամանակ: «Եվ այս տվյալների հիման վրա Մեծ Բրիտանիայի առողջապահության ազգային ինստիտուտի առաջարկությամբ ստեղծվել է դասակարգում, ըստ որի, մինչև 4 շաբաթ տևողությամբ ախտանիշների առկայության դեպքում դա համարվում է սուր քովիդ, 4-12 շաբաթ տևողության դեպքում համարվում է երկար քովիդ, իսկ 12 շաբաթ և ավել շարունակվելու դեպքում հետքովիդյան համախտանիշ, որը որոշվեց պայմանական անվանել երկարատև քովիդ»,-ասաց մասնագետը:
Նրա խոսքով՝ ամենահաճախ հանդիպող ախտանշաններից են հոգնածությունը, հազը և հևոցը, ցավը կրծքավանդակում, հոդացավերը, համի, հոտի խանգարումների տարբեր տեսակները՝ ընդհուպ մինչև հոտառության իսպառ վերացումը:
Հազվադեպ հանդիպող ախտանշաններից են՝ գլխացավը, գլխապտույտները, հիշողության խանգարումները, տագնապի զգացողությունները և շատ հազվադեպ հանդիպող սիմպտոմներից են, օրինակ, սրտամկանի բորբոքումը, երիկամային անբավարարությունը, ինչպես նաև կարող են լինել լյարդի ախտահարումներ, ծանր դեպրեսիաներ, մարսողական համակարգի և քնի խանգարումներ:
Անդրադառնալով համի և հոտի կորստի վերականգնմանը՝ մասնագետը նշեց, որ, ցավոք սրտի, որևէ ապացուցված միջոց դեռևս չկա: «Քանի որ հիվանդությունը նոր է, այն անընդհատ մուտացիաների է ենթարկվում և մեզ անակնկալներ է մատուցում, ուստի որևէ ապացուցված միջոց չկա, որը կարելի է ասել միանշանակ կօգնի: Ինչպես նաև դժվար է պատասխանել հարցին, թե ինչքա՞ն ժամանակից այն կվերականգնվի: Սակայն կա վիճակագրություն, որ մոտ 5 տոկոսի մոտ նույնիսկ մինչև մեկ տարի և ավել կարող է շարունակվել: Կնշեմ, որ օգտակար են հոտառական վարժությունները: Օրինակ՝ կան ֆիքսված եթերային յուղեր, որոնց վրա կան անուններ, և, օրը մի քանի անգամ տարբեր հոտերը փորձելով, կարելի է վերականգնել հոտառությունը»,- նշեց բժիշկ Հայրումյանը:
Մասնագետի խոսքով՝ կան նաև անդառնալի հետևանքներ, օրինակ, թոքերի ֆիբրոզը, որը առաջանում է ծանր թոքաբորբերից հետո, երբ անդառնալի փոփոխություններ են տեղի ունենում թոքային հյուսվածքներում: Այդ պարագայում նույնպես չկա ապացուցված դեղորայք, որը կօգնի վերականգնել վնասված հյուսվածքները: Այս դեպքում թթվածնային փոխանակությունը լիարժեք չի կատարվում, արյան մեջ թթվածնի պակաս է առաջանում, և մարդկանց մոտ մնում է հևոց, շնչարգելություն:
Անդրադառնալով Քովիդից հետո քրտնարտադրության ուժեղացման խնդրին՝ այս դեպքում մասնագետը խորհուրդ տվեց ստուգել արյան մեջ վիտամի D-ի տոկոսը, քանի որ դրա պակասից քրտնարտադրությունը շատանում է: «Ինչպես նաև քովիդից հետո հնարավոր է վահանաձև գեղձի խանգարում առաջանա: Երկու դեպքում էլ պետք է ստուգումեր իրականացնել և անհրաժեշտ քանակի դեղորայքի օգնությամբ վերականգնել: Նաև շատ հավանական է հետվարակային ասթենիայի դրսևորում լինի, որը նույնպես ժամանակի ընթացքում է վերականգնվում»,-ասաց նա:
Կան արդյո՞ք նախընտրելի սննդամթերքներ, որոնք խիստ անհրաժեշտ են. բժիշկը շեշտեց, որ շատ են չափազանցված տվյալները, որ այս կամ այն սնունդը շատ օգտակար է, ուղղակի ընդհանուր խորհուրդ է տրվում օգտագործել լիարժեք սնունդ՝ մրգեր, բանջարեղեն, մսեղեն, որպեսզի օրգանիզմը հավասարաչափ ստանա իրեն անհրաժեշտ վիտամինները:
Մասնագետը կարևորեց նաև առողջ ապրելակերպը ՝ չծխելը, աղի սահմանափակումը, կենդանական ճարպերի սահմանափակումը, լիարժեք ֆիզիկական ակտիվությունը, սպորտով զբաղվելը, օրական 20-30 րոպե բացօթյա զբոսանքը և, իհարկե, պատվաստումը:
Արդյոք քովիդից հետո հնարավո՞ր է առաջանա ճնշման տատանում և հնարավո՞ր է այն նորից կարգավորել: Հնարավո՞ր է լինի թուլություն ոտքերում, որքան ժամանակ դա կարող է տևել, և մի քանի ամիս ձգվելու դեպքում կարիք կա՞ արդյոք դիմելու բժշկին, առաջարկում ենք տեղեկանալ՝ լսելով պոդքաստը:
Շարքի հեղինակ՝ Գայանե Գաբոյան
Լուսանկարները՝ Մխիթար Խաչատրյանի
Բաժանորդագրվեք մեր ալիքին Telegram-ում